نیلوفر - ۱۰۵۳

Lorca · 2015/2/16

[برخی از][nb]بعضی فیلم‌ها رو انقدر دوست نداشته‌ام / به نظرم حرفی نمی‌شه راجع بهشون زد / اثر خاصی روی من نگذاشتن که اینجا لیست کنم.[/nb] فیلم‌هایی که دیده‌ام

[فیلم خارجی]

[انیمیشن]

تقریباً تمام نقدهای من در این تاپیک، حاوی داستان کلّی و بعضاً جزئی فیلم به همراه توصیف صحنه‌هایی از فیلم هستند. چنانچه فیلم‌ها رو ندیدین، خوندن این نقدها، فیلم رو spoil خواهد کرد.

Lorca · 2015/2/28

Pan's Labyrinth

El laberinto del fauno
Alt. Title: Pan's Labyrinth
[2006]
[کارگردان: Guillermo del Toro]
[نویسنده: Guillermo del Toro]
[فانتزی تاریک]

[امتیاز من: ۹.۵ از ۱۰]

پوستر ۲ | پوستر ۳

[پیش از هر چیز]

پیش از دیدن هزارتوی پَِن، زمزمه‌های گوشه و کنار مبنی بر خارق‌العاده بودنش رو زیاد شنیده بودم. این فیلم پیش از گرفتن جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم خارجی سال ۲۰۰۶، به علت تشویق شدن بدون وقفه در جشنواره‌ی کَن به مدت ۲۲ دقیقه، سر زبان‌ها افتاده بود. پس از دیدنش، چه برای بار اول و چه برای بار -احتمالاً- هزارم، می‌تونم بگم که این فیلم، شاید زیباترین فیلمی نباشه که تا به حال دیدم -گو اینکه نمی‌شه یک فیلم رو به عنوان زیباترین فیلمی که تا کنون دیدم انتخاب کنم- اما بدون شک، عزیزترین فیلمیه که تا به حال دیدم و خواهم دید...

[خلاصه، نقد و بررسی]

به شخصه، پیش از هرچیز، قصه‌ی دلنشینی رو دوست دارم که در آغاز فیلم، با صدای گیرای راوی[nb]Pablo Adán[/nb] نقل می‌شه. قصه‌ای که بیننده ارتباطش رو با فضای رئال فیلم در ابتدا درک نمی‌کنه، اما به زودی رئال و سورئال به شیرین‌ترین نحو ممکن در هم تنیده می‌شن...

«در گذشته‌های بسیار دور، در قلمروی زیرزمین، جایی که هیچ فریب و هیچ دردی وجود ندارد، شاهزاده‌ای زندگی می‌کرد که رویای سرزمین انسان‌ها را در سر داشت. او همیشه در رویای آسمان‌ آبی، نسیم ملایم و نور خورشید بود. یک روز، شاهزاده محافظانش را فریب داد و گریخت. هنگامی که به جهان خارج راه پیدا کرد، نور خورشید چشمانش را کور و حافظه‌اش را پاک کرد. او فراموش کرد که چه کسی است و از کجا آمده. بدنش از سرما، بیماری و درد رنج کشید و در نهایت، مرد. پدر شاهزاده، پادشاه، همیشه می‌دانست که شاهزاده روزی باز خواهد گشت؛ شاید در پیکری دیگر، در مکانی دیگر و در زمانی دیگر. و او انتظار دخترش را می‌کشید؛ تا نفس‌ آخر، تا زمانی‌ که جهان از حرکت بایستد...»

این‌جاست که بیننده، درست از میان یکی از افسانه‌های پریان کلاسیک که با «یکی بود، یکی نبود...» آغاز می‌شن، کنده می‌شه و به دل یک روایت تراژیک و حقیقی، روایت نبرد و کشمکش و درد‌های انسانی، در خلال شورش‌های کوچک و بزرگ جمعی از جمهوری‌خواهان اسپانیای ۱۹۴۴، که هنوز کاملاً ناامید نشده بودن پرتاب می‌شه. دختر یازده ساله‌ای به نام اوفلیا[nb]Ofelia[/nb] که سخت عاشق افسانه‌های پریانه، به همراه مادر باردارش، در حال سفر به یک روستای دورافتاده به نام ناوارا[nb]Navarra[/nb] هستند تا با ناپدری‌ای که به تازگی وارد زندگی اوفلیا شده، یک ژنرال بی‌رحم ارتش ژنرال فرانکو، به نام کاپیتان ویدال[nb]Capt. Vidal[/nb] زندگی کنند. در جهان پیش چشم بیننده، جهانی که بزرگسالان درگیر دردها و رویارویی‌های بیش از حد دلخراش و تا مغز استخوان حقیقی جنگ هستند، اوفلیا غرق در جهان جادویی و مملو از هیولاهای ترسناک و زیبای اطراف می‌شه.

هزارتوی پَن، درست مثل افسانه‌های کلاسیک به یادموندنی -از قصه‌های اودیپ گرفته تا افسانه‌های برادران گریم- حول دختری در آستانه‌ی زنانگی می‌چرخه که پا به ماجرایی هیجان‌انگیز و ترسناک می‌گذاره. سینماتوگرافی و طراحی صحنه‌های شگفت‌انگیز فیلم، از تنظیم نورهای صحنه گرفته تا تضاد‌های رنگی بین فضای خانه‌ی کاپیتان ویدال و کلبه‌ی مرموزی که اوفلیا هیولای مخوفی رو در اون کشف می‌کنه، به صورت متوالی بیننده رو از جهان رئال و ترسناک آمیخته با جنگ و بیماری و تراژدی، به قلمروی پریان می‌کشونه؛ و شاید شاهکار دل‌تورو در این باشه که این تضاد، هرگز چشم بیننده رو نمی‌زنه. فانتزی و رئال دست در دست هم می‌دن و یک رقص رویایی رو به نمایش می‌گذارن؛ تا جایی که در پایان فیلم، از هم قابل تشخیص نیستن و بیننده در تعلیقی شیرین بین این دو باقی می‌مونه. تمام لحظات فیلم، از درگیری‌های جنگی گرفته تا روابط دراماتیک بین آدم‌ها، از بی‌رحمی و خشونت عریان کاپیتان ویدال گرفته تا جسارت رویاپردازانه‌ی اوفلیا، مانند یک طلسم پیوسته، بیننده رو به دنبال خودشون می‌کشن. گریم‌ها و پردازش شخصیت‌های فانتزی فیلم، به طرز باشکوهی ترسناک و در عین حال جذابن و آدم رو یاد نقاشی‌های گویا و بالتوس می‌اندازن. خشونت بی‌پروا، عریان و شدیداً تراژیک فیلم، بدون شک فیلم رو از همون دقایق نخستین تبدیل به یک افسانه ی پریان برای بزرگ‌سالان می‌کنه. با این‌حال، شخصیت پردازی بی‌نقص و بازی‌های خارق‌العاده، تماشای همین خشونت رو هم به یکی از زیباترین تجربه‌های سینمایی بیننده تبدیل می‌کنه. در یکی از صحنه‌هایی که گویی رسماً امضای لوئیس بونوئل، کارگردان مشهور سبک سورئال رو یدک می‌کشه، کاپیتان ویدال صورت شکافته‌ی خودش رو بخیه می‌کنه؛ صحنه‌ای که تماشاگران جشنواره‌ی کَن رو میخکوب و به تشویق وادار کرد.

شاید زیباترین و عجیب‌ترین هیولای مخلوق دل‌تورو. هیولایی که بر اساس اساطیر رُم باستان، [nb]معادل یونانی آن، Pan نام دارد که عنوان انگلیسی فیلم از آن گرفته شده؛ رب‌النوع جنگل‌های اسرارآمیز.[/nb]Faun نامیده می‌شه.

دل‌تورو پختگی خاصی رو در تحلیل کردن فاشیسم در متن یک فیلم فانتزی به کار می‌بنده. در حقیقت اون موفق شده که فاشیسم رو نه فقط به عنوان یک مکتب سیاسی یا فلسفی شکست خورده، که به عنوان شکست قوه‌ی تخیل به تصویر بکشه. اوفلیا، مخفیانه و شجاعانه از لیست مأموریت‌هایی که Faun براش در نظر گرفته عبور می‌کنه، در حالی که جهان اطرافش در حال نابود شدنه و خیلی زود، غرق شدن در فانتزی و پناه بردن به تخیل، نه به راهی برای فرار، که به تنها راه برای بقا تبدیل می‌شه. راهی که در یک جهان بی‌رحم و فاشیست، به شکست منتهی می‌شه. شاید شجاعانه‌ترین کار دل‌تورو، دزدیدن پایانِ خوشی باشه که هر بیننده‌ای از یک افسانه‌ی پریان انتظار داره. پایانی که همه‌ی ما قصه‌های کودکانه‌ی هنگام خواب رو باهاش به خاطر میاریم. اما با رسیدن به آخرین مأموریت اوفلیا و رویارویی با حقیقت خُردکننده‌ی پایان افسانه، بیننده در پیچش باورنکردنی‌ای بین فانتزی کودکانه و تلخ‌ترین وجه زندگی میخکوب می‌شه.

گیلرمو دِل‌تورو، پیش از این برای کارهایی مثل Hellboy و Cronos، هر دو متعلق به ژانر ترسناک، هم در مکزیک و هم در هالیوود شناخته شده‌بود. اما هیچ یک از عناصر دو فیلم مذکور، بیننده رو برای هزارتوی شگفت‌انگیز و در هم تنیده‌ی عناصر تخیلی، رئال و دراماتیک این فیلم، آماده نمی‌کنه. شاید بشه به درستی این فیلم رو دست‌پخت احتمالی ملاقات لوئیس کارول، خالق آلیس در سرزمین عجایب، با لوئیس بونوئل نامید. هزارتوی پَن، از هر لحاظ، تخیل، خط سیر داستان، بازی، سینماتوگرافی، موسیقی متن و... به قدری بی‌نقص و دلنشین ظاهر شده که تنها حرفی که تا مدت زیادی بعد از تماشای این فیلم می‌تونستم بزنم، این بود که به هرکسی می‌تونم دست بیاویزم و ازش بخوام این فیلم رو تماشا کنه؛ تماشا کنه و شاهد این واقعه‌ی دل‌پذیر -که شاید در هر دهه فقط یک بار رخ بده- باشه که سینما، چقدر می‌تونه باشکوه باشه.

Lorca · 2015/3/4

La Grande Bellezza

La Grande Bellezza
Alt. Title: The Great Beauty
[2013]
[کارگردان: Paolo Sorrentino]
[نویسنده: Paolo Sorrentino]
[درام] [کمدی]

[امتیاز من: ۷.۵ از ۱۰]

[پیش از هر چیز]

فیلمی درباره‌ی رُم، زیبایی، عشق، سرگردانی و دشواریِ دردناکِ فهمیدنِ آدم‌ها.

[خلاصه، نقد و بررسی]

شبِ تولد شصت و پنج سالگی جِپ گامباردلا[nb]Jep Gambardella[/nb]. رُم. شهر باشکوه و نامیرایی که تولدش رو هم‌زمان با تولد جپ جشن می‌گیره. جپ یک ستاره‌ی اجتماعی به حساب میاد؛ چند ده سال پیش، جپ یک رمان بسیار موفق نوشته که منجر به ثروت فوق‌العاده و مهمانی‌های باشکوه که بی‌شباهت به جشن‌های گَتسبی نیستن شده. جپ به نظر باهوش، زیرک و عاقل میاد؛ با زنان زیادی رابطه داشته و داره و به وضوح از وابسته شدن خودداری می‌کنه. جپ بعد از رمان موفقی که نوشته، دیگه کتابی منتشر نکرده؛ بلکه برای یکی از مجلات سطح‌ بالا ستون می‌نویسه و با مشاهیر و هنرمندان عجیب‌وغریب و قدیس‌های رسوا شده مصاحبه می‌کنه. جپ محتاط‌تر از اینه که غم یا عذاب وجدان از خودش نشون بده؛ زندگی، به نظر جپ، بیش از حد درهم‌ و برهم میاد. تمام این احساسات، تا حد بسیار زیادی به دور از دیالوگ، و تنها در صورت تونی سرویلو[nb]Tony Servillo[/nb] (بازیگر نقش جپ) با بازی بی‌نقص و جذابش، منعکس می‌شن؛ چهره‌ای غمگین، سمپاتیک، آرام و بعضاً مهربان. جپ زندگی رو مشاهده می‌کنه، اما به مثابه یک رویا باهاش روبه‌رو می‌شه.

فیلم جریان مشخصی نداره. تکه‌دوزی‌ایه از آدم‌های ثروتمند اما سرگردان، مکالمه‌هایی در جستجوی معنا، تصاویری حقیقتاً زیبا از گوشه و کنار رُم و خاطراتی دور از دوران جوانی و معصومیت. و جپ که با چینی در پیشانی بین همه‌ی این‌ها قدم می‌زنه. فلش‌بک‌هایی دیده‌ می‌شه و مکالماتی انجام می‌شه که هدف اون‌ها این نیست که خط سیر خاصی به داستان بدن؛ بلکه بیشتر انگار می‌خوان تنها راه‌هایی رو نشون بدن که انتخاب نشدن، مسیر‌هایی که پیموده نشدن، و اگر می‌شدن، زندگی شاید جور دیگری بود. جپ روزی با یک آشنای قدیمی ملاقات می‌کنه و باخبر می‌شه که همسر او به تازگی فوت کرده. جپ وحشت‌زده می‌شه و دوستش هم دلیل این وحشت رو می‌دونه؛ همسر او، زمانی، در گذشته‌های دور، معشوقه‌ی جپ بوده. یک عکس قدیمی و فلش‌بک‌هایی نه چندان مفهوم، این معشوقه رو نشون می‌دن. جپ غمگین می‌شه؛ اما این غم بیشتر از اینکه متوجه مرگ یک معشوقه‌ی قدیمی باشه، متوجه گذشت زمان و رویارویی با این حقیقت غیرقابل‌انکاره که همه، از جمله خود او، باید منتظر آخرین ایستگاه اتوبوسی باشن که سوارشن. این چیزی رو عوض نمی‌کنه؛ جپ تغییری در زندگی‌ای که به نظر میاد ازش راضی نیست نمیده. تنها چشمانش بازتر می‌شن. صریح‌تر می‌شه و ادب محتاطانه‌ای که در جمع دوستان ثروتمند و مهمونی‌های تا خرخره پر از تجملات به خرج می‌داده رو کنار می‌گذاره. با احمق‌ها مهربان‌تر می‌شه و با آرامش و پوزخند برلب، جریان زندگی در اطرافش رو تماشا می‌کنه؛ سورنتینو، شاید بهترین و مستعدترین کارگردان ایتالیایی در قید حیات، بیننده رو دعوت می‌کنه تا در این مشاهده باهاش همراه بشه؛ زندگی آدم‌هایی فانی در یک شهر جاودان، مملو از تناقض احساسات و افکار و فهمیده نشدن هیچ‌یک از این دو.

paolo_sorrentino_the_great_beauty_at_cannes_2013_trailer_and_photos.jpg

در حین تماشای فیلم، اغلب حس می‌کردم سوار قطاری‌ام که از تونل‌های مختلف عبور می‌کنه و تصاویری عجیب و زیبا رو می‌بینه که انگار به هم ارتباطی ندارن، اما در پایان راه متوجه می‌شه که انگار قطعات مختلف یک پازل رو نشونش دادن. پازلی که تصویر نهاییش چیزی جز زندگی، یک زیبایی بزرگ و خارق‌العاده، نیست.

Lorca · 2015/3/27

Black Swan

Black Swan
[2010]
[کارگردان: Darren Aronofsky]
[نویسنده: Andres Heinz]
[مهیج روان‌شناسی] [ترسناک]

[امتیاز من: ۹ از ۱۰]

پوستر ۲ | پوستر ۳

[پیش از هر چیز]

پیش از تماشای قوی سیاه، از روی کنجکاوی و با توجه به چیزهایی که راجع به داستانش شنیده بودم، فیلم‌نامه‌ش رو خوندم. هنوز به نیمه نرسیده بودم که مطمئن شدم این فیلم‌نامه شکست نخواهد خورد؛ اون هم در دستان کارگردانی که به جرأت می‌شه گفت تا حالا فیلم بد نساخته.

[خلاصه، نقد و بررسی]

فیلم زندگی یک رقاص باله‌ی بسیار جاه‌طلب و کوشا به نام نینا رو دنبال می‌کنه. نینا پشتکار فوق‌العاده‌ای داره، اما متأسفانه فاقد نبوغ خاص یا شور و شوقیه که در هنرمندان برجسته دیده می‌شه. نینا با مادرش، یک رقاص سابق باله که رویکردی محافظه‌کار در مواجهه با دخترش داره، در یک آپارتمان زندگی می‌کنه. در استانه‌ی انتخاب نقش‌آفرینان اجرای جدید دریاچه‌ی قو، نینا تلاش زیادی می‌کنه که کارگردان، توماس لیروی[nb]Thomas Leory[/nb] رو متقاعد کنه تا نقش اصلی باله، یعنی ملکه‌ی قو یا اودت[nb]Odette[/nb] رو به اون بسپره؛ در بسیاری از اقتباس‌های دریاچه‌ی قو، هم قوی سپید یا اودت و هم قوی سیاه یا اودیل [nb]Odille[/nb] توسط یک بالرین اجرا می‌شن؛ در نتیجه گرفتن این نقش برای نینا به این معنیه که هم باید کاراکتر خجالتی و پاک قوی سپید رو (که شباهت فراوانی با شخصیت خود نینا داره) به تصویر بکشه، و هم کاراکتر قوی سیاه رو؛ کاراکتری بی‌پروا، اغواگر و پلید که نینا هیچ ایده‌ای نداره چطور باید از پس اجراش بربیاد. در حالی که نینا با خودش برای ایفای نقش قوی سیاه دست به گریبان شده، سر و کله‌ی یک رقاص جدید به نام لیلی[nb]Lily[/nb] پیدا می‌شه؛ لیلی بااستعداد، رها و زیرکه و برای ایفای نقش قوی سیاه عالی به نظر میاد. همه‌چیز بدتر و بدتر می‌شه و حتی رقاص معروف ومشهور، بث[nb]Beth[/nb] که به تازگی اجباراً بازنشسته شده، شکست خودش رو تقصیر نینا می‌اندازه.

فیلم عناصر دراماتیک فراوانی داره؛ حقیقتاً بیشتر از حدی که برای یک فیلم کافی باشه. هسته‌ی فیلم، حول رقابت بین نینا و لیلی، شباهت فیزیکی و تضاد شخصیت‌شون می‌چرخه. نینا، دختری پاک و خجالتیه؛ با مادرش زندگی می‌کنه - صرفاً شاید به این دلیل که دلیلی برای رفتن از پیش مادرش نمی‌بینه. رقص، تمام زندگی نینا است. به احتمال قوی، نینا به این دلیل به سمت باله رفته که مادرش مجبورش کرده، اما در هر حال الان باله تمام زندگی نینا است و به جز موفقیت در این زمینه، هیچ‌چیز براش اهمیت نداره. نینا شباهت خیلی زیادی به یک دختربچه‌ داره، حتی با اینکه بیست و چند ساله‌ست. اتاق و بیشتر اجزای اتاق نینا، صورتی رنگ هستن و اینجا و آنجا عروسک‌های کودکانه دیده می‌شه. هر شب مادرش موقع خواب بهش سر می‌زنه و جعبه‌ی موسیقی کوچکی که رویش یک مجسمه‌ی بالرینا با تِم اصلی دریاچه‌ی قو می‌رقصه رو روشن می‌کنه تا لالایی ترسناکی برای نینا پخش کنه. نینا بیش از حد برای عالی بودن تلاش می‌کنه؛ بدنش رو نابود کرده، در غذا خوردن اختلال داره، بیش از حد لاغره، ناخن‌هاش مدام می‌شکنن و مدام -طی یک تیک عصبی- پشت شونه‌ش رو می‌خارونه، در حدی که خون ریزی می‌کنه.

لیلی، در طرف مقابل، از زندگی هر آنچه که بتونه رو می‌گیره. مستقل، خون‌سرد و باهوشه. خوش گذرونی می‌کنه، سیگار می‌کشه و مواد مصرف می‌کنه و حتی در برقرار رابطه‌ی جنسی که گویا اساساً برای نینا بیگانه‌ست، بی‌پرواست. درست بر خلاف نینا، رقص تنها یکی از جنبه‌های زندگی لیلی به حساب میاد. نینا به شدت باور داره که لیلی می‌خواد نقش ملکه‌ی قو رو ازش بدزده؛ تنها چیزی که نینا لازم داره تا این عقیده رو در ذهنش نهادینه کنه، توجه بسیار کوتاهیه که لیروی پس از عدم رضایت از نینا در ایفای نقش قوی سیاه، به لیلی می‌کنه. از اینجا به بعد، نینا اعتقاد داره که لیلی در پی خراب کردن وجهه‌ی نیناست و فیلم برای متقاعد کردن بیننده - یا درست‌تر بگم، کمک به بیننده برای دیدن ماجرا از زاویه‌ی دید نینا، تلاش درخشانی می‌کنه. به طور کلی یکی از زیباترین جنبه‌های فیلم شاید همین باشه که بیننده رو کاملاً به درون ذهن نینا می‌بره. ما به همراه نینا سقوط می‌کنیم، به همراه نینا لبخند می‌زنیم و به همراه نینا وحشت می‌کنیم. تنها در پایان فیلمه که حقیقت مشخص می‌شه - لیلی تنها می‌خواسته به نینا کمک کنه، اما نینا تقریباً تمام حرف‌ها و رفتارهای لیلی رو به اشتباه تحلیل کرده و ذهنش، سخت تحت‌ تأثیر وحشت از دست دادن موقعیتش، تصویری پلید از لیلی می‌سازه.

اغلب قوی سیاه رو داستان دیوانگی و غرق شدن در دیوانگی می‌دونن؛ اما به نظر من از زاویه‌ای دیگه، می‌شه این فیلم رو به صورت داستان تسخیر شدن توسط نیمه‌ی پلید آدم‌ها تفسیر کرد. از همان ابتدای فیلم، این نیمه‌ی پلید داره به نینا می‌خنده؛ صدای یک خنده‌ی جذاب و بی‌خیال که نینا رو دنبال می‌کنه. این نیمه با نینا بازی می‌کنه، شاید بدون هیچ هدف خاصی. هر زمان که زندگی نینا کمی رهاتر، کمی عادی‌تر و شاید کمی بیشتر توأم با شور و شوق می‌شه، صدای این خنده رو می‌شنویم، قوی سیاه، نیمه‌ی پلید، داره به تسخیر کردن نینا نزدیک‌تر می‌شه. شاید این خنده، خنده‌ی پیروزی باشه. نینا بیش از حد ضعیف و شکننده‌ست و روی توهمات و ترس‌های خودش هیچ کنترلی نداره. نیمه‌ی پلید به نینا کمک می‌کنه هیجان رو کشف کنه، سرد و بی‌رحم باشه. اولین بار که نشانه‌های بیرون اومد این نیمه رو می‌بینیم، شاید با بوسه‌ی لیروی باشه. اما بدون شک، لحظه‌ی پیروز شدن این نیمه، لحظه‌ایست که نینا فکر می‌کنه مرتکب قتل شده و لیلی رو کشته؛ چشمانش قرمز می‌شه، در نقش قوی سیاه روی صحنه می‌ره، و بعد، چنان رها و بی‌تفاوت و سرد به سمت پشت صحنه قدم برمی‌داره که گویا کاملاً توسط موجود دیگری تسخیر شده. تنها شوک دیدن لیلی، صحیح و سالم، پشت صحنه‌ست که نینا رو به خودش میاره. البته، همون‌طور که گفتم، زاویه‌ی دیدی که نینا رو صرفاً بیمار روانی می‌پنداره رایج‌تره. نقد‌های مختلفی در باب توضیح چرایی بیمار بودن نینا نوشته شده. و بسیار از این نقد‌ها، نقش مادر نینا و رفتار محافظه‌کارانه‌ش رو در قبال ابعاد مختلف زندگی دخترش، در این دیوانگی مقصر می‌دونن.

در طی فیلم مشاهده می‌کنیم که نینا، حتی پیش از گرفتن نقش ملکه‌ی قو، توهماتی داره؛ مثلاً در ایستگاه مترو از کنار دختری که درست شبیه خودشه عبور می‌کنه. به مرور زمان، توهمات نینا مکرر می‌شن و ترسناک‌تر. در حقیقت، فیلم در ابتدا نشانه‌هایی به دست بیننده می‌ده، سپس نشانه‌ها تشدید می‌شن و گویا در پرده‌ی سوم، جهان فرومی‌ریزه. ذهن نینا بیشتر و بیشتر با پارانویا دست به گریبان می‌شه و در طول سقوطش، دگردیسی فیزیکی عجیبی رخ می‌ده که بیننده رو در مرز خیال و واقعیت معلق می‌کنه. بیننده ناگهان حس می‌کنه تیک عصبی نینا و خاراندن پشت شانه‌ش، تلاشی بوده برای دست‌یابی به خشم و هیجانی که زیر پوستش مخفی بوده و بهش کمک می‌کنه تا برقصه. نینا، به قوی سیاه یا همان نیمه‌ی پلید کمک می‌کنه تا نمایان بشه. و گویی ناگهان - در پی صحنه‌های دگردیسی فیزیکی بسیار عجیب و ترسناک - حقیقتاً سر و کله‌ی یک قوی سیاه پیدا می‌شه.

فیلم بسیار هنرمندانه ساخته شده و عناصر مختلف، دست به دست هم می‌دن تا مفاهیم فیلم رو به ظریف‌ترین شکل ممکن به بیننده نشون بدن. یکی از بهترین صحنه‌های فیلم، شاید صحنه‌ی رقص نینا و لیلی در یک کلوب شبانه باشه؛ هر دو مواد مصرف کردن و هر دو مست هستن؛ صحنه افسارگسیختگی و رهایی خاصی رو به تصویر می‌کشه که مملو از واقعیت و توهمِ در هم پیچیده‌ست. وقتی نور کلوب سبزرنگه، همه‌چیز به نظر عادی میاد، اما بعد، نور صحنه قرمزرنگ می‌شه و جهان اطراف تماماً شکلی سورئال می‌گیره - نینا چهره‌ی خودش رو در اطراف خودش می‌بینه، شخصیت‌های گوناگون باله‌ی دریاچه‌ی قو اطرافش نمایان می‌شن (برای مثال، جادوگر پلید نمایان می‌شه، لیلی رو در آغوش می‌گیره، اما چشمانش به نینا خیره شدن). این صحنه‌ها به آسونی قابل دیدن نیستن؛ برای تشخیص این عناصر باید این سکانس رو فریم به فریم تماشا کنید. صحنه‌ی شگفت‌انگیز دیگه، بدون شک، صحنه‌ی اجرای باله در انتهای فیلمه. دوربین در میانه‌ی صحنه در حال رقصه و گویی بیننده، خودش یکی از المان‌های باله‌ست. در یکی از زیباترین اجراهای ممکن، نینا رقص قوی سیاه رو با موفقیت اجرا می‌کنه، تماشاگران به افتخارش از جا برمی‌خیزن، و دوربین به انتهای سالن می‌ره؛ نینا رو می‌بینیم که وسط صحنه تعظیم کرده، یک انسان عادی و شکننده، اما پشت سرش، سایه‌ی نینا، بال‌های باشکوه یک قو رو داره.

تقریباً در تمام مواقع، دوربین بسیار نزدیک به نیناست. اغلب از پشت سر نینا جریان فیلم رو دنبال می‌کنیم؛ بیننده خودش رو تنها در موقعیتی می‌بینه که باید از زاویه دید نینا به همه‌چیز نگاه کنه. فیلم‌برداری، به ویژه در حساس‌ترین صحنه‌ها، خام، ساده و رئاله، اون هم در حالی که عناصر سورئال خیلی زیادی به زودی خودشون رو نشون می‌دن. لباس‌های بازیگران به دقت انتخاب‌ شده و خودش از عناصر سمبلیک فیلم به حساب میاد؛ نینا همیشه یک رنگ روشن (سفید، صورتی روشن، آبی روشن) به تن داره، حال آنکه لیلی، همیشه سیاه می‌پوشه. از آینه‌ در فیلم زیاد استفاده شده، و تقریباً در هر صحنه‌ای، یک آینه‌ وجود داره، اتفاق عجیبی در شرف وقوعه.

انتخاب ناتالی پورتمن برای ایفای نقش نینا، انتخابی هوشمندانه بوده و پورتمن به طرز باشکوهی از پس این نقش براومده. پورتمن، خود یک بازیگر بسیار کوشا و سرشار از پشتکار، اما بدون نبوغ بازیگری ویژه به حساب میاد؛ با این‌حال، هم توانایی بازیگری و هم توانایی رقص (تقریباً تمام صحنه‌های رقص باله که در فیلم می‌بینیم توسط خود پورتمن اجرا شدن که یک سال برای بازی در این فیلم مورد تعلیم باله قرار گرفت) پورتمن در این فیلم، به راستی چشم‌نواز هستن.

فیلم پایانی گیج‌کننده و به تعبیری، غم‌انگیز داره. شاید کلید فهمیدن این پایان در تماشای چهره‌ی نینا در آخرین صحنه، به همراه شنیدن آخرین قطعه‌ی موسیقی متن ("The Swan Song") باشه؛ نینا متوجه می‌شه که از جنونش رهایی نداره و تنها راهی که می‌تونه به راستی رها باشه رو در این می‌بینه که مطابق آنچه که همیشه بوده، قوی سفید باشه.

Lorca · 2015/4/17

Interstellar

Interstellar
[2014]
[کارگردان: Christopher Nolan]
[نویسنده: Jonathan Nolan, Christopher Nolan]
[علمی-تخیلی] [حماسی]

[امتیاز من: ۷.۵ از ۱۰]

پوستر ۱ | پوستر ۲

[پیش از هر چیز]

در تمام طول تماشای فیلم، تنها دقایق اندکی بود که دست‌هام از شدت هیجان و شگفت‌زدگی نمی‌لرزیدن. در این به وجد اومدن، هم کریستوفر نولان و هم هانس زیمر، شاید حتی به یک اندازه، نقش داشتن. این فیلم، ترجمه‌ی رویایی بود که از کودکی، هر بار که به ستاره‌ها نگاه می‌کردم داشتم؛ تماشای اون، مثل کشف یک جعبه‌ی موسیقی قدیمی، تهِ انباریِ خاک‌گرفته‌ بود که وقتی بازش می‌کنید، شیرین‌ترین لالایی دوران کودکی رو براتون پخش می‌کنه.

[خلاصه، نقد و بررسی]

زمین، در حال مردنه. این، از همون دقیقه‌ی نخست فیلم کاملاً مشخصه. عمر زمین بیشتر از چند دهه تخمین زده نمی‌شه و این واقعیت که چیزی از حیات بر روی زمین باقی نخواهد موند، دیگه چیزی نیست که حتی سرش بحث بشه. به رغم بدیهی بودنِ مرگ زمین، نولان تأکید و موعظه‌‌ای بر روی چرایی و چگونگی این سرنوشت شوم نمی‌کنه. کوپر[nb]Cooper[/nb]، یک مهندس و خلبان سابق ناسا، این رو با تمام وجود درک می‌کنه: "این سیاره یک گنجه و الان مدّتی می‌شه که داره بهمون می‌گه ترکش کنیم." کوپر هنوز رویای درنوردیدن فضا رو در سر داره، اما دوران موشک‌ها و شاتل‌ها و کاوش فضا مدّ‌ت‌هاست که به سر رسیده؛ ناسا منحل شده و تنها دغدغه‌ی انسان‌ها، تلاش برای کشاورزی و به دست آوردن غذاست. کوپر به همراه دختر ده ساله و باهوشش، مورفی[nb]Murphy[/nb]، پسرش تام[nb]Tom[/nb] و پدر زنش، در خانه‌ای میان مزرعه‌ی ذرّت‌شون زندگی می‌کنن. زندگی به عنوان یک کشاورز، در میان طوفان‌های گرد و خاکی که برای مردم زمین به یک اتّفاق همیشگی تبدیل شده، برای کوپر دل‌پذیر نیست؛ حتّی بیش از حد یک‌نواخت و خاکی و پوچ به نظر میاد. در این میان، کنجکاوی مورفی بر سر فروریختن کتاب‌های از کتاب‌خانه و طرحی که گرد و خاک با ریختن کف اتاق پدید میاره، کوپر و دخترش رو به یک مرکز سرّی می‌کشونه که خیلی زود متوّجه می‌شن اون چیزیه که از ناسا باقی مونده. کوپر با پروفسور برند[nb]Prof. Brand[/nb] در این مرکز ملاقات می‌کنه که از دوران قبل از انحلال ناسا، با کوپر آشنا بوده؛ برند کوپر رو ترغیب می‌کنه که در مأموریتی شرکت کنه که هدفش، نجات نژاد بشر از انقراض حتمیه...

بر خلاف میلم که دوست دارم ثانیه به ثانیه‌ی فیلم رو به نقد و بررسی بکشم -لیاقت فیلم اصلاً از این کم‌تر نیست- دلم نمیاد فیلم رو بیش از این spoil کنم؛ هیجان قطعی‌ که با تماشای فیلم به هر بیننده‌ای دست می‌ده، ارزش حفاظت داره.

با ساختن Interstellar، بدون شک نولان، پا رو بسیار فراتر از آن‌چه به عنوان یک کارگردان ازش انتظار می‌رفت گذاشته. چنین اودیسه‌ی فضا-زمان هیجان‌انگیز و خارق‌العاده‌ای، شاید از کسانی مثل اسپیلبرگ یا کوبریک بیشتر انتظار می‌رفت. زیبایی فیلم رو در سطوح بسیار زیادی می‌شه دید و طبقه‌بندی کرد؛ از سینماتوگرافی جسورانه و بی‌نقص فیلم گرفته، تا اصرار شجاعانه‌ی نولان مبنی بر صحت علمی فیلم [اونم در حالی که فیلم بدون شک با مشکل‌ترین و متناقض‌ترین سطح علمی در فیزیک امروز دست به گریبانه]، از سوالات علمی و فلسفی بی‌شماری که از همون دقیقه‌ی نخست فیلم تا آخرین لحظه بیننده‌ رو رها نمی‌کنن [و شاید، به سبک همیشگی نولان، بسیاری از این سوالات، پاسخی هم پیدا نمی‌کنن تا بیننده تا مدّت‌ها پس از اتمام فیلم، هم‌چنان باهاشون دست به گریبان بمونه] گرفته، تا درام خانوادگی که از خلال رابطه‌ی عمیق و عاطفی بین کوپر و دخترش فضا و زمان رو دور می‌زنه بیرون میاد. احساسات، منطق، غریزه‌ی بقا، کنجکاوی، تلاش برای چنگ زدن به جهانی که انسان‌ها درش تنها ذرّه‌ای بی‌ارزش و فانی هستن، همه و همه در هم می‌پیچن و عناصر فاغلگیری بیننده‌ رو یک لحظه‌ هم رها نمی‌کنن. درام فیلم، بدون نقص نیست؛ دقایقی از فیلم هستن که به شما می‌گن نولان، در تدوین دیالوگ‌ها و حرکت‌ها و حالات کاراکتر‌ها برای نشون دادن احساسات‌شون و درگیر کردن بیننده در یک فضای رئال، هنوز جای پیش‌رفت زیادی به عنوان کارگردان داره؛ و از طرفی، تصویر بزرگ‌تری که نولان در این فیلم نشون می‌ده، به قدری شگفت‌انگیز ونفس‌گیره که می‌شه درک‌ کرد اگر قسمت اعظم توّجه نولان رو به خودش اختصاص داده باشه.

تلاش نولان برای رئال نگه داشتن جنبه‌های علمی فیلم، تأثیر فوق‌العاده‌‌ای روی تماشای فیلم داره؛ در تمام لحظاتی که فیلم بیننده رو درگیر وقایع و پدیده‌هایی می‌کنه که کاملاً از قلمروی فکر و تصوّرش دور هستن، این به یادتون میاد که فیلم صحت علمی بسیار بالایی داره و آن‌چه می‌بنید، بر اساس توّهم و تخیّل نیست، بلکه نزدیک‌ترین چیز ممکن به واقعیته؛ و تنوّع این پدیده‌ها کم هم نیست، تنها برای مثال می‌شه به وجود یک سیاه‌چاله‌ی چرخان فوق‌سنگین، یک کرم‌چاله و زندگی کردن [به مدت ۹۰٪ از زمان فیلم] در جهانی که زمان، خطی نبودن خودش رو مدام به رخ‌تون می‌کشه، اشاره کرد. نولان برای حصول حداکثر اطمینان از صحت فیلم، مشاوران علمی زیادی داشته که مهم‌ترین اون‌ها، فیزیک‌دان مشهور، کیپ ثورن[nb]Kip Thorne[/nb] بوده؛ ثورن در جریان ساخت فیلم معادلاتی رو تدوین کرد[nb]ثورن کتابی هم به نام The Science of Interstellar نوشته که فرایند تلاش‌های تیم ساخت فیلم رو برای رسیدن به صحت علمی نشون می‌ده.[/nb] که بشه به وسیله‌ی اون‌ها، به صحیح‌ترین شکل ممکن، عبور نور از دور و کنار یک کرم‌چاله و یک سیاه‌چاله‌ی چرخان فوق‌سنگین بر اساس معادلات نسبیت اینشتین رو نشون داد. آن‌چه شما از این سیاه‌چاله و کرم‌چاله در فیلم می‌بینید، بسیار بسیار به واقعیت نزدیکه [و اگه فقط همین که بتونید یک سیاه‌چاله و یک کرم‌چاله رو به گونه‌ای که انگار جلوی چشم‌تونه ببینید، برای اینکه از هیجان یخ کنید کافی نیست، نمی‌دونم چی بگم

] برای نمایش دادن سیاه‌چاله‌‌ای که در فیلم می‌بینیم، هم به معادلات فیزیکی جدید در رابطه با چگونگی ارگوسفر و قرص برافزایشی[nb]accretion disk[/nb] حول سیاه‌چاله نیاز بود، هم به توانایی‌های کامپیوتری جدید برای شبیه‌سازی؛ جالبه بدونید که از خلال‌ تلاش‌های تیم گسترده‌ی کامپیوتری این فیلم و هم‌چنین ثورن و هم‌کارانش، دو تا مقاله بیرون اومد. شاید هیجان‌انگیزترین ویژگی فیلم همین باشه که روایت شگفت‌انگیز و باورنکردنی‌ای که از دل رویای ترک زمین و کاوش فضا برمیاد و مقابل چشم بیننده تصویر می‌شه، نه حاصل تخیّل یک فیلم‌نامه‌نویس و عناصر حوصله‌سربر فیلم‌های ابرقهرمان‌دار، که تنها مدیون حقایق علمی و تئوری‌های فیزیکه که میلیون‌ها بار شگفت‌انگیزتر از هر چیزی هستند که انسان‌ها بتونن تصوّر کنن.

سیاه‌چاله‌ی فوق‌سنگین چرخانی که در فیلم تصویر شده.

کرم‌چاله‌ای که در فیلم تصویر شده.

فیلم در رابطه با سفر در زمان و فضا-زمان چهاربعدی، به چهارچوب تئوری‌های حال‌حاضر فیزیک پایبند مونده و تلاش زیادی کرده که از تداعی تناقض‌های فلسفی که در این باره وجود دارند خودداری کنه؛ از نظر من، موفّق هم شده و آن‌چه در این فیلم در رابطه با سفر به گذشته و آینده می‌بینید، از لحاظ تئوری‌های فیزیکی حال حاضر، ممکن هستن. فیلم انسان رو، نه تنها به عنوان یک فرد، بلکه به عنوان یک گونه به تصویر می‌کشه که تمام تلاشش رو برای بقا، برای پشت سر گذاشتن موانعی که هرگز تصوّر نمی‌کرده بتونه پشت سر بذاره نشون می‌ده؛ امّا در عین حال، اجتناب‌ناپذیر بودن مرگ، فناپذیر بودن انسان‌ها در چهارچوب زمان، با واقع‌گرایی هر چه تمام‌تر تصویر می‌شه.

موسیقی متن فیلم، فقط و فقط می‌تونم بگم، فراموش‌نشدنیه. برای فیلمی تا این حد خاص، زیمر هم به سراغ یک ساز خاص رفت، ارگ. شنیدن صدای ارگ در ترک‌های مختلف موسیقی متن زیمر، به همراه سکوت‌ محضی که بین نت‌های مختلف می‌افته، آمیزه‌ای از ترس و شگفتی رو که هر انسانی می‌تونه از تصوّر معلق بودن در فضا حس کنه، ایجاد می‌کنه. اینکه موسیقی متن بتونه با ابعاد شگفت‌انگیز این فیلم، نه تنها کنار بیاد، بلکه تشدیدشون کنه، شاهکاریه که زیمر به خوبی از پسش براومده.

وفادار به فرایند سفر کردن و عبور از زمان‌های مختلف در گذشته و آینده، حتی پایان Interstellar نیز نه در سکون، که در رفتن معنی می‌گیره؛ به طوری که در پایان فیلم، حس می‌کنیم آغازش رو لمس کردیم؛ میل همیشگی و فروکش‌ناپذیر بشر، برای کاوش غیرممکن‌ها.

Lorca · 2015/8/5

Trois couleurs: Bleu

Trois Couleurs: Bleu
Alt. Title: Three Colors: Blue
[1993]
[کارگردان: Krzysztof Kieślowski]
[نویسنده: Krzysztof Piesiewicz، Krzysztof Kieślowski]
[درام]

[امتیاز من: ۱۰ از ۱۰]

[پیش از هر چیز]

کیشلوفسکی کارگردانیه که در عجیب‌ترین و معلّق‌ترین لحظات، بین غم نابود‌کننده و شادی زائدالوصف، باید به آغوشش پناه برد.

[خلاصه، نقد و بررسی]

برای فیلمی پیرامون اندوه، دو لحظه در سه‌ رنگ: آبی کیشلوفسکی هست که به نظر بی‌ارتباط با هر آنچه در فیلم اتّفاق می‌افته می‌رسه. هر دوی این لحظات، نه در جریان مستقیم فیلم، که در صفحه‌ی یک تلویزیون در خود فیلم رخ می‌دن. اوّلین لحظه، در بیمارستان. ژولی پس از یک تصادف مرگ‌بار که جان همسرش، پاتریس دِ کورسی، موسیقی‌دان معروف جهانی و دختر خردسالشون، آنا رو گرفت، در بیمارستان بستری شده. به ژولی یک تلویزیون کوچیک داده می‌شه تا بتونه شاهد مراسم تدفین همسر و دخترش باشه، امّا هنگامی که کانال رو عوض می‌کنه، تصویر مردی رو در حال پرش بانجی می‌بینه. همین تصویر، مجدّداً در تلویزیون هنگامی دیده می‌شه که ژولی به ملاقات مادرش می‌ره که به تنهایی در خانه‌ای با پرستار زندگی می‌کنه، آلزایمر داره و تماسش با بیرون قطع شده. روی صفحه‌ی تلویزیون مادرش، ژولی دوباره مرد رو تماشا می‌کنه که در پس زمینه‌ی آسمان آبی، سقوط می‌کنه [رنگ آبی، مطابق با نام فیلم، نقش بسیار مهمی در کلّ فیلم ایفا می‌کنه] و این سقوط، انگار شرایط ژولی رو بهتر از هر چیز نشون می‌ده: از دست دادن خانواده‌ش براش چیزی جز پوچی و سقوط نگذاشته. ژولی آرزو داره به «هیچ» کاری مشغول نباشه. فقط وجود داشته باشه و از هر انسان و تماس انسانی دوری کنه. با این حال، همون طنابی که بهش کمک می‌کنه سقوط کنه، او رو دوباره به حیات باز خواهد گردوند. آبیِ کیشلوفسکی، روایت این بازگشت آرام و دردناکه.

کیشلوفسکی و پیشویکز، نویسندگان سه‌گانه‌ی سه‌رنگ در رابطه با این سه فیلم و الهام گرفتن آن‌ها از رنگ‌های پرچم فرانسه، این‌ طور نوشته‌ان:

آبی، آزادی؛ سفید، برابری؛ قرمز، برادری. ما می‌خواستیم نشان دهیم که این مفاهیم شناخته‌شده‌ی تاریخی، امروز برای ما چه معنی‌ای دارند. برای ما که آزادیم، برابریم و برادری برایمان ایده‌ی رایجی‌ست. به همین دلیل، در آبی با آزادی مثل یک مفهوم اجتماعی یا سیاسی برخورد نمی‌شود... وقتی از آزادی سخن می‌گوییم، منظور ما آزادی فردی‌ست. آزادی خودِ زندگی.

در تمام طول فیلم به ما یادآوری می‌شود که تمایل به کنترل کردن همه‌چیز، رویایی بیش نیست. مفهومی که شاید خودش خلاف آزادی را نشان دهد. امّا در حقیقت، آزادی به مفهوم سقوط آزادی به جریان زندگی به ما نشان داده می‌شود.

استفاده‌ی فیلم از رنگ، صدا و تصاویر بدون دیالوگ، خارق‌العاده‌ است. احساسات و مفاهیم به ظریف‌ترین شکل ممکن درون رنگ آبی گنجانده می‌شوند. نگاه مملو از حسرتِ ژولی به کریستال‌های آبی‌رنگی که از لوستر آبی‌رنگ دخترش آویزان هستند، رهایی و تعلیق ژولی در پس‌زمینه‌ی وهم‌آور و آبی‌رنگ استخر که در آغاز بهش اجازه می‌ده رها و معلّق باشه، امّا سر انجام روزی می‌رسه که هنگام شنا، کودکانی رو می‌بینه که توی استخر شیرجه می‌زنن و درد می‌کشه و گریه می‌کنه چرا که بدون شک یاد دخترش افتاده و با حقیقتی از گذشته‌ای که سعی می‌کنه ازش دوری کنه رو‌به‌رو شده. لباس‌ها، قلم‌ها، پوشه‌ها، بادکنک‌ها، یک آب‌نبات... رنگ آبی بیننده رو رها نمی‌کنه.

ژولی پیش از ترک کردن خانه‌اش برای همیشه، سمفونی‌ای که شوهرش برای اتّحاد کشورهای اروپایی نوشته بود رو در آتش می‌سوزونه. هنگام دور شدن از خونه، مچ دستش رو روی دیوار می‌کشه و زخمی می‌کنه، تلاشی بیهوده برای مجبور کردن خودش به درد کشیدن و احساس کردن غمی که باید به دوش بکشه. امّا روزی، هنگامی که در کافه نشسته، صدای سمفونی ناتمام رو می‌شنوه که یک فلوت‌زدن در خیابان می‌زنه. چرا؟ نمی‌دونیم. این سمفونی، در طول فیلم بارها شنیده می‌‌شه؛ هر بار که ژولی با حقیقتی رو به رو می‌شه یا تصمیم مهمی می‌گیره، صفحه تاریک می‌شه و صدای این قطعه رو می‌شنویم؛ یک بار دیگه وابستگی فیلم‌های اروپایی به رسوندن پیام در سکوت و در قالب موسیقی، وابستگی‌ای که در فیلم‌های هالیوودی دیده نمی‌شه، خودش رو نشون می‌ده. دقّت کیشلوفسکی در جزئیاتی که شاید باید بارها تماشا کرد تا به درک نقششون در فیلم رسید، شگفت‌انگیزه. صحنه‌ای هست که ژولی یک حبّه قند رو در قهوه‌ش خیس می‌کنه، و کلوزآپ دوربین، نفود قهوه به سراسر حبّه رو نشون می‌ده. گفتنیه که کیشلوفسکی اصرار داشته این صحنه تنها و تنها پنج ثانیه طول بکشه و نه بیشتر، به همین دلیل یک روز کامل طول کشیده تا سرانجام موفّق بشن به حبّه‌ای دست پیدا کنن که با خیس کردن گوشه‌ایش در قهوه، در عرض پنج ثانیه کلّش به قهوه آغشته شده.

صحنه‌های از این دست تنها در آبی دیده نمی‌شه. در دیگر شاهکار کیشلوفسکی، زندگی‌ِ دوگانه‌ی ورونیک، صحنه‌ی مشابهی وجود داره که یک چای کیسه‌ای در آب جوش غرق شده و تمرکز دوربین روی پخش شدن رنگش توی آب جوشه. کیشلوفسکی در مصاحبه‌ای، صحنه‌ی آغشته شدن قند به قهوه رو این‌طور توضیح می‌ده:

این کلوزآپ چه معنی‌ای می‌ده؟ صرفاً همین که من سعی می‌کنم جهان قهرمان فیلم رو از دید خودش نشون بدم. سعی کنم مخاطب ببینه که اون، چیزهای کوچیک، جزئیات ریز و نزدیک رو تماشا می‌کنه -با بردن تمرکز مخاطب روی این چیزها- تا نشون بدم که قهرمان در اون لحظه به هیچ چیز دیگه‌ای اهمیّت نمی‌ده. نشون بدم که او سعی می‌کنه جهانش رو کوچیک کنه و فقط به محیط اطرافش در اون لحظه توجّه کنه. جزئیات دیگه‌ای مثل این توی فیلم وجود دارن. با این حال، من کلوزآپ جذب شدن قهوه به قند رو به تصویر کشیدم تا نشون بدم که هیچ‌چیز در اون لحظه به جز این برای قهرمان مهم نیست. نه مردم دیگه، نه کارهای دیگه، نه مردی که عاشقشه و تعقیبش کرده. در اون لحظه، فقط اون قند مهمه و قهرمان عمداً روش تمرکز می‌کنه تا هر آن چیزی که براش مهم نیست رو ندیده بگیره. اینکه یه حبّه‌ قند احمقانه چطوری به قهوه‌ی احمقانه رو جذب می‌کنه به من چه ربطی داره؟ هیچی. به جز اینکه در اون لحظه، من در جهان قهرمانم هستم که قند رو در قهوه خیس می‌کنه و تماشا می‌کندش تا همه‌چیز رو فراموش کنه.

فیلم وابستگی زیادی به چهره‌ی ژولی، که ژولیت بینوش نقشش رو به زیباترین نحو ممکن ایفا می‌کنه، داره. دوربین روی چهره‌ی بینوش مکث می‌کنه و انگار می‌خواد افکار درونی بازیگر رو ازش بیرون بکشه؛ شاید از دوران فیلم‌های سیاه و سفید و بی‌صدا به این طرف، چنین وابستگی‌ای به چهره‌ی بازیگر دیده نشده باشه؛ وابستگی که به خودی خودش ریسک به حساب میاد، امّا بینوش به بهترین نحو ممکن تونسته پرتره‌ای از احساسات طوفانی و غم‌های ژولی نمایش بده.

آبی، به عنوان نخستین فیلم از سه‌گانه‌ی سه‌رنگ حاوی نشانه‌ها و اشاراتی به فیلم‌های بعد از خودشه. در صحنه‌ای، ژولی می‌خواد وارد جلسه‌ی دادگاهی بشه که اجازه نداره، و صدای حرف زدن مردی به زبان لهستانی رو می‌شنویم؛ مردی که شخصیت اصلی فیلم سفید، فیلم دوّم سه‌گانه‌ست. هنگامی که ژولی به یک کلاب شبانه می‌ره تا دوستش رو ببینه، کلاب مملو از نورهای قرمزیه که فضای قرمز، فیلم سوّم رو تداعی می‌کنه. صحنه‌ای در فیلم آبی هست که ژولی رو در حالتی آرام و بدونِ حرف زدن، زیر نور آفتاب نشون می‌ده. پیرزنی، در حال تلاش برای انداختن یک بطری توی سطلیه که دسترسی به شکافش برای این پیرزن، مشکله. ژولی چشمانش رو می‌بنده و به نظر میاد توجّه چندانی به این صحنه نداره. این صحنه در فیلم قرمز تکرار می‌شه، و والنتین، شخصیت اصلی قرمز، به پیرزن کمک می‌کنه. همین صحنه، در سفید، در سوئیس، دوباره مقابل چشم بیننده میاد. پیرزنی در حال تلاش برای دور انداختن یک بطری.

سه‌گانه‌ی سه‌رنگ، پایان کار کیشلوفسکی و بازنشستگی‌ش رو رقم زد. بازنشستگی کارگردانی خارق‌العاده و باهوش، با توانایی جادویی در به تصویر کشیدن احساسات مبهم و در عین حال عریان کاراکترهاش. شاید بشه گفت این سه‌گانه، حقیقتاً پایان باشکوهی بودن که از کیشلوفسکی انتظار می‌رفت و آبی، آغاز زیبا و نفس‌گیر این پایان به حساب میاد.

Lorca · 2015/12/18

Cinema Paradiso

Cinema Paradiso
Alt. Title: Nuovo Cinema Paradiso
[1988]
[کارگردان: Giuseppe Tornatore]
[نویسنده: Giuseppe Tornatore]
[درام]

[امتیاز من: ۹.۵ از ۱۰]

[پیش از هر چیز]

سینما پارادیزو راجع به خیلی چیزهاست؛ رفاقت، زیبایی و زشتیِ توأمانِ نوستالژی، و حتّی خیلی ساده، مردمِ سیسیلِ سال‌های پس از جنگ جهانی دوّم. امّا فراتر از هر چیز، چه پوشیده در ساده‌ترین و چه در پیچیده‌ترین مضامین، سینما پارادیزو فیلمی‌ست راجع به عشق. خواه عشقِ عمیقِ انسان‌ها به سینما باشه، خواه داستانِ آشنای عشق معصومانه و غیرممکن بین یک پسر و دختر جوان. از عزیزترین فیلم‌هایی که دیدم، و فیلمی که بدون شک حتّی در هزارمین مرتبه‌ی دیدنش، هنوز هم عمیق‌ترین نقاط قلبم رو لمس می‌کنه.

[خلاصه، نقد و بررسی]

سینما پارادیزو، یک سینمای کوچیک با ساختاری شبیه به کلیساست؛ در وسط شهر کوچک جیانکالدی، واقع در سیسیلِ همیشه آفتابی. فیلم مخاطب رو به سال‌های پس از جنگ جهانی دوّم، درست به میانه‌ی مردمِ این شهر فقیر پرتاب می‌کنه. به دورانی که سینما هنوز دست کمی از معجزه نداشت و سالن‌های تاریکش، مکان خندیدن، پا کوبیدن، دست زدن، احساسات رو با فریاد خطاب به کاراکترهای روی پرده فریاد زدن، عاشق شدن، سیگار کشیدن و شاید بیش از هر چیز، فراموش کردن بودن. مهم‌ترین مخاطب دائم فیلم‌هایی که از هزار رنگ و ژانر میان و در این سینما نمایش داده می‌شن، کشیشِ کلیسای روستاست که هر فیلم رو به تنهایی در سینما مشاهده می‌کنه و با دیدن هر صحنه‌ای که مرزهای شرعیات سنّتی سیسیلِ اون روزها رو رد می‌کنه، زنگوله‌ای رو به صدا در میاره که به آلفردوی پیر، آپارات‌چی و نشسته در اتاق نمایشِ سینما، علامت می‌ده که این صحنه باید با بریدن نگاتیو فیلم سانسور بشه. در اتاق نمایش بشکه‌‌ی بزرگی هست مملو از تکّه‌های بریده‌‌شده‌ی فیلم‌های سیاه و سفید هالیوودی که اکثراً بوسه‌های عاشقانه‌ای رو به تصویر می‌کشن که شاید امضای سینمای کلاسیک هالیوود باشن؛ بوسه‌هایی که بنا نیست کسی از اهالی این شهر ببینه.

در این میان، هیچکس به اندازه‌ی سالواتوره، پسربچّه‌ی کوچیکی با موهای سیاه و صورتِ گندمی و چشم‌های درشت، که توتو[nb]Toto[/nb] صداش می‌کنن، عاشق سینما نیست. فیلم‌ها، پدر و مادر توتو هستن. توتو هر روز به سینما پارادیزو می‌ره و روز رو گاهی با مخفی شدن در قسمت‌های مختلف سینما، از جمله اتاق نمایش، و گاهی با خرید بلیت و تماشای فیلم‌ها از ردیف اوّل می‌گذرونه. آلفردو ابتدا از اینکه توتو هر روز مزاحمش می‌شه عصبانی به نظر میاد، امّا به زودی رابطه‌ی عمیقی بین پیرمرد و پسربچّه شکل می‌گیره، و به عشقی پدرانه از سوی آلفردو منجر می‌شه. نیمه‌ی اوّل فیلم به عبور توتو از روزهای کودکی به جوانی می‌پردازه؛ عبوری که یک چیز و فقط یک چیز رو در محوریت خودش داره، عشق به سینما. توتو با تماشای هر روز فیلم‌ها و یاد گرفتن فوت و فن نمایش فیلم از آلفردو، علاوه بر شنیدن داستان‌ها و نصایحی که آلفردو دریغ نمی‌کنه، خودش رو کشف می‌کنه و مخاطب، بدون شک، چراییِ عشق عمیق انسان‌ها به جادوی سینما رو دوباره کشف می‌کنن. نیمه‌ی دوّم فیلم، داستان عشق روزهای جوانیِ توتو به الناست؛ دختری زیبا و دست‌نیافتنی. این عشق از هر حیث، همون قصّه‌ی قدیمی و آشناست که بارها و بارها دیدیم و شنیدیم؛ خوشبختی و رهایی و درد و دوری و نهایتاً، نوستالژی. عشق پیروز نمی‌شه و توتو، دلشکسته و نااُمید، تصمیم می‌گیره از جیانکالدی رخت ببنده و به دنبال عشقش به سینما، به رُم بره. هنگام خداحافظی، آلفردو توتو رو در آغوش می‌گیره و مهم‌ترین درس رو در گوشش زمزمه می‌کنه؛ این که هرگز اسیر دلتنگی و نوستالژی نشه و هرگز دوباره به این شهر برنگرده. توتو، به کارگردانی مشهور و ثروتمند تبدیل می‌شه، و سی سال طول می‌کشه تا دوباره پا به شهر دوران کودکی و جوانی، و سینما پارادیزو بگذاره؛ اون هم تنها به بهونه‌ی مرگِ آلفردو. بازگشتِ توتو، خودش و مخاطب رو اسیر نوستالژی زیبا و دردناکِ عشق، باز هم از هر نوعی که بشه تصوّرش کرد می‌کنه.

برای مخاطب قرن بیست و یکمی، فهمیدن جادوی سینما، کار سختیه؛ مخاطبی که روزگاری رو می‌گذرونه که حتّی DVD کم‌کم به یک تکنولوژی قدیمی بدل شده، و از در و دیوار فیلم و سریال و راه‌های دسترسی آسون و سریع بهشون می‌باره. سینما پارادیزو، قصّه‌ی خاک‌خورده و شیرینِ دورانی رو روایت می‌کنه که تصویر بی‌کیفت و سیاه و سفید فیلم‌ها روی پرده‌ی سفید، جادویی‌ترین لحظاتِ زندگی بودن. در سالن کوچیک و جادوییِ سینما پارادیزو، همه‌جور آدمی دیده می‌شه. پسربچّه‌ها و پیرمردها، دیوانه‌ها و عقلا، زوج‌های عاشق و فاحشه‌های خسته، فقرا و بورژواها، همه و همه، تنها با داشتن یک عشق و حیرت نسبت به جادوی سینما، یک جا جمع می‌شن.

عشق بین توتو و النا، بدون شک به عمد، امضای قصّه‌های آشنای رومیو-و-ژولیت‌وار رو در خودش داره؛ شاید مانند مرثیه‌ای بر گذشتن روزها و دورانی که عشق اوّل همیشه جوان بود و شاهزاده و گدا هرگز به هم نمی‌رسیدن؛ روزگار و سرزمینی که جوزپه تورناتوره، خودش در اون به دنیا اومد و بزرگ شد و دلتنگی و بی‌تابی برای اون رو می‌شه در جای جایِ این فیلم دید؛ همون‌طور که این دلتنگی به محض این که توتو به جیانکالدی برمی‌گرده لحظه‌ای رهاش نمی‌کنه؛ انگار نه انگار که ۳۰ سال تموم رو به دوری از این شهر و خاطراتش گذرونده.

سینما پارادیزو، مملو از صحنه‌های تکان‌دهنده‌ست؛ صحنه‌هایی که با موزیک متن خارق‌العاده‌ی انیو موریکونه کامل می‌شن. از جمله زیباترین صحنه‌ها می‌شه به صحنه‌ای اشاره کرد که آلفردو به توتوی کوچیک یاد می‌ده چطور فیلم رو برای مخاطبان بیرون از سینما نمایش بده؛ پروژکتور می‌چرخه و صحنه‌ی فیلم روی ساختمون‌های میدان اصلی شهر به نمایش در میاد؛ سینما مانند جادویی بر فراز مردم شهر پهن می‌شه و سرها رو به سمت خودش می‌چرخونه. با این حال، پیام فیلم شاید بسیار روشن‌ باشه؛ نوستالژی شیرینه، امّا نباید در این شیرینی غرق شد؛ رها کردن و رفتن، شاید تنها حقیقتی باشه که وجود داره.

با این حال، هرگز نمی‌شه منکر شیرینی نوستالژی شد؛ همون‌طور که سینما پارادیزو با صحنه‌ی فراموش‌نشدنیِ خیره شدن توتوی پیر به پرده‌ی سینمای جدید و امروزی به پایان می‌رسه که مونتاژی رو به نمایش می‌گذاره که آلفردو براش به ارث گذاشته؛ مونتاژی از تمام بوسه‌های ممنوعه‌ و سانسورشده‌ی فیلم‌هایی که تمام جوانیِ توتو رو جادو کردن و شکل دادن؛ عشق، نوستالژی و سینما.

Lorca · 2016/1/28

!Moulin Rouge

!Moulin Rouge
[2001]
[کارگردان: Baz Luhrmann]
[نویسنده:Baz Luhrmann]
[موزیکال] [درام]

[امتیاز من: ۸ از ۱۰]

[پیش از هر چیز]

تجربه‌ی تماشای مولن روژ مثل حبس شدن با نورانی‌ترین و رنگی‌ترین و پرسرو‌صداترین سیرک دنیا تو آسانسوره؛ چه بخوای چه نخوای، نور و صدا و رنگ و موسیقی به اغراق‌شده‌ترین شکل ممکن تو چشم و گوشِت فرو می‌‌رن و بهترین کاری که می‌تونی بکنی اینه که تکیه بدی به صندلی و ازش لذّت ببری.

[خلاصه، نقد و بررسی]

مولن روژ داستانی عاشقانه، ملودراماتیک و آمیخته با تراژدی و کمدی رو نقل می‌کنه که در کاباره‌ی معروفی به همین نام در پاریسِ آغاز قرن بیستم اتّفاق می‌افته. کاباره‌ی مولن روژ که این روزها یکی از جذّاب‌ترین نقاط توریستی شهر پاریس به حساب میاد، نقطه‌ی آغاز و ترویج بسیاری از رقص‌ها و تفریحات عوامانه‌ در پاریس و اروپا بود. با این حال، دیدار کردن از یک جاذبه‌ی توریستی هرگز نمی‌تونه کاملاً به بیننده معنا و مفهوم شور و دیوانگی و ایده‌آلیسمی که آدم‌های اون دوران رو در بر گرفته بود نشون بده. مولن روژ درباره‌ی انسان‌های رویازده و رومانتیکیه که تا پای مرگ به رویاهاشون اعتقاد دارن و کاباره‌ برای اونا نه یک تفریح گذرا که صحنه‌ای برای به حقیقت پیوستن رویاهاست، و فیلم نه درباره‌ی واقعیت، که بیشتر درباره‌ی تصوّر رویایی و هیجان‌انگیزیه که بیننده ازش داره. صحنه‌سازی‌های فیلم از پاریس، حقیقتاً جادویی هستن و این در حالیه که فیلم اصلاً در پاریس فیلم‌برداری نشده؛ این رو می‌شه به عنوان نکته‌ی مثبتی در راستای ویژگی‌های رویایی و اغراق‌آمیزِ خود فیلم دید، چرا که پاریس همواره در ذهن کسانی که ندیدنش زیباتر و جادویی‌تره. حتّی عنصر عاشقانه و رومانتیکی مثل ماه هم به تنهایی کافی نیست؛ ماه باید صورت کاملی داشته باشه و اپرا بخونه تا به قدر کافی رویایی باشه و اتاق‌ها و آپارتمان‌ها باید اشکال دراماتیک و عجیبی مثل بدن یک فیل با دکوراسیونی به شدّت رنگارنگ داشته باشن. جای تعجّب نداره که این فیلم، اوّلین فیلم بعد از انیمیشن موزیکال Beauty & the Beast بود که نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم شد و نهایتاً هم اسکار بهترین طرّاحی لباس و کارگردانی هنری رو گرفت.

نیکول کیدمن در نقش سَتین ظاهر می‌شه؛ رقصنده‌ای که به سل مبتلاست. این راز مرگ‌بار خیلی زود برای بیننده فاش می‌شه، امّا از کریستین [با ایفای ایوان مک‌گرگور]، نویسنده‌ای که عاشق سَتین می‌شه مخفی می‌مونه. تولوز، هنرمند پر شور و شوقی که همسایه‌ی کریستینه یک روز با کریستین آشنا می‌شه و از دوستی و همکاری و هنر و عشق حرف می‌زنه؛ از این که می‌تونن با هم نمایشی بنویسن که سَتین رو در مرکز خودش داشته باشه؛ نمایشی درباره‌ی حقیقت، زیبایی، آزادی و عشق. نمایش نیاز به اسپانسر داره و اینجاست که دوکِ پلیدِ وُرچِستر وارد ماجرا می‌شه؛ دوک به شرط تصاحب سَتین از نمایش و صاحبِ کاباره، هارولد زیدلر حمایت می‌کنه.

هر کدوم از کاراکترها رو می‌شه در چهارچوب فانتزی‌های خودشون درباره‌ی خودشون دید؛ تولوز، برای مثال، رومانتیک و پرشور و شوقه؛ کریستین عاشق دلخسته و تنهاست؛ سَتین خوش‌قلبه و فقط در ظاهر شیطنت‌باره؛ زیدلر وانمود می‌کنه فقط به پول و کار اهمیّت می‌ده امّا قلب مهربونی داره. جذّابیت فیلم نه در پیچیدگی‌های رفتاری و خطّ سیر داستان، که در تقریباً هر چیز دیگه‌ای نهفته‌س؛ چرا که داستانِ فیلم بسیار ساده‌ست. مهم نیست از اوّل فیلم شروع به تماشا کنید یا از وسط یا آخر؛ بلافاصله متوجّه می‌شین کدوم کاراکتر سفیده و کدوم سیاه. نقش‌آفرینی‌های فیلم به راستی تماشایی هستن و بخش زیادی از فیلم به چهره و حرکات بازیگرانش وابسته‌ست؛ نیکول کیدمن حقیقتاً سَتین رو به شکل زنی دلربا و فریبنده و بی‌رحم نشون می‌ده که ثروت کاباره به حساب میاد، امّا در پایان نمایش، غمگین و سرشار از آرزوست. مک‌گرگور کریستین رو تماماً نویسنده‌ای ایده‌آلیست و عاشق نشون می‌ده که چشم‌هاش سرشار از شعرهای رومانتیک و غم‌انگیزه. دوک، تماماً شبیه کاراکترهای دوران سینمای بی‌صداست؛ می‌شه تصوّرش کرد که روی پرده به نمایش در میاد، صفحه تاریک می‌شه و روش با حروف سفید نوشته شده: دوک.

فیلم از نخستین لحظه تا آخرین لحظه، شبیه تکّه‌‌های به هم‌دوخته‌شده از خواب‌های آشفته‌ست. تقریباً تمام کارهای باز لورمان، کارگردانی که اساساً کار خودش رو از اپرا شروع کرد، از چنین کیفیت شلوغ و درهم‌ و برهم و دراماتیک برخوردار هستن. زوایا‌ی دوربین در مولَن روژ مدام دستخوش تغییر می‌شن، حرکات و کلمات و دیالوگ‌ها و احساسات، طوفانی و پیش‌بینی‌نشده به بیننده تحمیل می‌شن‌، و صحنه‌های مربوط به کاباره چنان سرشار از رنگ و نور و دیوانگی هستن که تماشای اونا به مخاطب واقعاً استرس می‌ده. تمام سکانس‌ها سرشارن از آهنگ‌های جذّاب و محبوب قدیمی و جدید [از Nature Boy - Nat King Cole گرفته تا Smells Like Teen Spirit - Nirvana]، رقص، فریادهای عشق و دلشکستی و انقام و نابودی، و صحنه‌سازی‌های نفس‌گیر و زیبا و جادویی. بدون شک المان‌های رومانتیک بی‌نهایت آشنا و حتّی لوس و تکراری هستن. امّا به طرز باورنکردنی، کماکان تأثیرگذار و جذّاب. می‌شه هم‌زمان از این فیلم سردرد گرفت و دوستش داشت.

Lorca · 2016/2/25

Batman Begins

Batman Begins
[2005]
[کارگردان: Christopher Nolan]
[نویسنده: Christopher Nolan]
[اکشن] [ابرقهرمان]

[امتیاز من: ۸.۵ از ۱۰]

[پیش از هر چیز]

من به ادبیات فانتزی و کُمیک علاقه دارم. از بین ژانرهای مختلف کُمیک و فانتزی، ابرقهرمان‌ها رو هم دوست دارم. از بین تمام ابرقهرمان‌هایی که با داستان‌شون آشنایی دارم، بتمن همیشه مورد علاقه‌م بوده. با در نظر داشتن این باید بگم نولان موفّق شد بتمن رو از یک داستان رنگارنگ با گرافیک قوی و فونت فانتزیِ رایج کُمیک، تبدیل به یک تراژدی‌ حقیقی کنه؛ به همین دلیل، بتمنِ نولان، جایگاه خاصی برای من داره.

[خلاصه، نقد و بررسی]

فیلم با صحنه‌هایی از یک زندان دوردست و آلوده به فقر و بدرفتاری با زندانی‌ها در مکانی نامعیّن شروع می‌شه. بروس وِین[nb]Bruce Wayne[/nb]، میلیاردر و مشهور شهر فانتزی گاتهام[nb]Gotham[/nb] در این زندان درگیر دعواهای خونین می‌شه؛ دلیل زندانی بودن وین تلاش برای فهمیدن ماهیت شر و جرمه. فردی اسرارآمیز به نام هنری دوکارد[nb]Henri Ducard[/nb] وین رو نجات می‌ده و معلّم و راهنمای وین در راستای مبارزه با شرارت می‌شه. دوکارد به وین فنون رزمی، شمشیربازی و کنترل ذهن و خشمش رو یاد می‌ده؛ و در نهایت تلاش می‌کنه وین رو به عضوت پیمانِ سایه‌ها یا League of Shaodws دربیاره؛ گروهی که به روش‌های رادیکالی که نهایتاً از نظر وین اخلاقی نیست، به مبارزه با فساد و شرارت می‌پردازه. شرط عضویت در پیمان، اعدام یک فرد گناهکاره. وین این شرط رو نمی‌پذیره و از اون لحظه به بعد، دوکارد به دشمنش تبدیل می‌شه. وین به گاتهام برمی‌گرده تا با فساد و جرم به تنهایی مبارزه کنه و از اون لحظه به بعد، ماسک بتمن رو به چهره‌ش می‌زنه.

این که چرا بروس وین رابطه‌ی تنگاتنگ و نزدیکی با خفاش‌ حس می‌کنه، به یک خاطره‌ی بد از کودکی باز می‌گرده که منجر به فوبیا از خفاش‌ می‌شه؛ و این که چرا از مجرمین متنفّره، برمی‌گرده به این که در کودکی شاهد مرگ پدر و مادرش توسّط یک دزد خیابونی بوده. این دو ماجرا به عنوان محورهای شکل‌گیری شخصیت بتمن عمل می‌کنن و همواره به طرق مختلف توی کُمیک‌های بتمن و فیلم‌ها و سریال‌هایی که راجع به بتمن ساخته شدن پوشش داده شدن؛ با این وجود، بتمن نولان تنها بتمنی بود که عمق تراژیک و احساسیِ قابل هم‌دردی به این دو محور داد. وین با بازگشت به گاتهام متوجّه می‌شه که کمپانی خانوادگی‌ش توسّط افراد خودخواه و فاسد اداره می‌شه؛ امّا در همین اثنی‌ست که با دانشمند نابغه، لوسیوس فاکس آشنا می‌شه که میل وین به مبارزه با جرم و فساد رو درک می‌کنه و براش اسلحه و امکانات لازم رو طرّاحی می‌کنه. ایجاد این زمینه‌ها و پروسه‌ی آشنایی وین با سابقه‌ی جرم و جنایت در گاتهام که به کمک آلفرد، پیشخدمت وفادار خانوادگی بروس وین صورت می‌گیره، ظاهر شدن خودِ بتمن رو به نیمه‌ی دوّم فیلم هل می‌ده؛ در کمال تعجّب، این هل دادن، معقول و دوست‌داشتنی جلوه می‌کنه؛ بیننده تکامل و تولّد بتمن رو می‌بینه و از این فرایند خسته نمی‌شه.

بروس وین هویت دوگانه‌‌ای رو برای محافظت از کسانی که دوست داره، به طور ویژه آلفرد و دوستِ دوران کودکی‌ش، ریچل، که حالا دستیار بازپرس قضایی شهره، پیش می‌بره. ظاهری که در برابر شهر و همچنین ریچل از خودش نشون می‌ده، فردی خوش‌گذرون و ولخرجه. این بی‌خیالی در برابر مشکلات متعدّد شهر و فساد فراگیری که شهر رو در خودش فرو برده، ریچل رو از وین می‌رنجونه. ریچل و ستوان جیمز گوردن[nb]James Gordon[/nb] جزء معدود افرادی هستن که جرم و جنایت فاسدشون نکرده و سعی می‌کنن با این وضعیت مبارزه کنن. شهر نه تنها با جرم و جنایت‌های بسیاری به سرکردگی کارماین فالکونی[nb]Carmine Falcone[/nb] روبه‌روئه، بلکه تهدید بزرگ‌تری از یک منبعِ -در ابتدا- ناشناخته و توسّط دکتر جاناتان کرین[nb]Dr. Jonathan Crane[/nb] شهر رو تهدید می‌کنه. فیلم در شیکاگو فیلم‌برداری شده و با استفاده‌ی کمی از جلوه‌‌های ویژه، به گاتهام چهره‌ی خاک‌گرفته و تاریکی داده می‌شه که یک شهر در خطر رو نشون می‌ده.

بتمن نولان، به شیوه‌ای تماماً متفاوت از بتمن‌های پرسروصدا و مملو از جلوه‌های ویژه‌ی قبلی، با تکیه روی تحلیل‌های روان‌شناسیِ شخصیت بتمن، ماجرای شوالیه‌ی تاریکی رو روایت می‌کنه که با الهام از خشم و تراژدی، یک شهر رو از جهنّم نجات می‌ده. برای نولان که تنها سابقه‌ی درخشان کارنامه‌ش پیش از بتمن، فیلم Memento بود، کارگردانی بتمن تجربه‌ای جدید و موفّقیت‌آمیز رو رقم زد. کریستین بیل به طرز عجیبی برای ایفای نقش بتمن، از هر جهت مناسب نشون می‌ده. بیل موفّق شده کاراکتر بتمن رو همون‌قدر عمیق نشون بده که باید باشه؛ نه بیشتر و نه کم‌تر. هم‌چنین، بعد از بازیگرهای مشهوری مثل جورج کلونی و ول کیلمر که پیش از بیل به ایفای کاراکتر بتمن پرداختن، بیل اوّلین بازیگریه که موفّق می‌شه به کاراکتر بتمن احاطه پیدا کنه، و چیزی فراتر از ماسک و زره سیاه‌رنگ بتمن نشون بده. از دیگر بازی‌های خوب فیلم بدون شک ایفای کاراکتر آلفرد توسّط مایکل کِین و ستوان گوردن توسّط گری اولدمنه.

از بین تمام کاراکتر‌های داستان‌های فانتزی کُمیک که به عرصه‌ی سینما و تلویزیون کشیده شدن، به جرأت می‌شه گفت بتمن تا پیش از نولان، هیچ وقت به حقّش نرسیده بود. از زمان خلق شدنش در ۱۹۳۹ توسّط باب کین[nb]Bob Kane[/nb]، بتمن کاراکتری بود که بر خلاف ابرقهرمان‌هایی مثل سوپرمن و اسپایدرمن، در مرز بین تاریکی و روشنایی، بین قهرمان بودن یا صرفاً در دست گرفتن اجرای قانون، قدم می‌زد. این فرایند تا دهه‌ی ۱۹۶۰ که بتمن با ایفای نقش آدام وست به یک کاراکتر تلویزیونی که تا حدّی خنده‌دار ولی به نوبه‌ی خودش دوست‌داشتنی تبدیل شد، ادامه داشت. در ۱۹۸۹، تیم برتون بتمن رو به سوژه‌ی یک فیلم سینمایی تبدیل کرد؛ امّا در نهایت مشخّص شد این جوکر[nb]The Joker[/nb] بود که سوژه‌ی اصلی این فیلم بود، و نه بتمن. تلاش‌های بعدی برای ارائه‌ی یک کاراکتر حقیقتاً سینمایی از بتمن، بعد از این هم به شکست انجامید؛ تا بتمن نولان.

تلاش نولان برای در هم آمیختن بهترین المان‌های ممکن از داستان اصلی بتمن، و به وجود آوردن المان‌های لازم در جایی که هیچ المانی از قبل وجود نداشت، منجر به این شده که بتمنِ نولان نه تنها بهترین بتمنی باشه که تا کنون ساخته شده، بلکه به رقیب قدرتمندی برای تمام فیلم‌های دیگه که یک ابرقهرمان رو در محوریت خودشون دارن تبدیل بشه.

بتمن آغاز می‌کند، شروعی بود نه تنها برای سه‌گانه‌ای که استودیوی Warner Bros. به کارگردانی نولان برای تولیدش تلاش کرد، بلکه برای آن چه که توی ذهن هواداران شوالیه‌ی تاریک از سینما و تلویزیون باقی خواهند موند. پایان فیلم، راهنماییِ دلچسبی به دست داد از آن چه که در فیلم بعدی باید به انتظارش می‌نشستیم؛ راهنمایی کوچیک و نفس‌گیری برای کسانی که بتمن رو می‌شناسن و دوست دارن.

Lorca · 2016/8/26

Disney Animations Top Ten Review Streak

عزیزترین تجربه‌های سینمایی من همیشه بسته به جادوی انیمیشن‌های دیزنی بوده و هست. در ده پست آینده، سعی می‌کنم ده تایِ برتر انیمیشن‌های دیزنی [به عقیده‌ی خودم] رو نقد کنم.[nb]چیزیه که همیشه دلم می‌خواسته انجام بدم و باید از سیستمم خارجش کنم در حقیقت :‌))[/nb] در این رده‌بندی تفاوتی بین انیمیشن‌های کلاسیک و مدرن، همچنین موزیکال‌ها و غیرموزیکال‌ها نگذاشتم و معیارم محتوا و داستان و تاریخچه‌ست [تا حدّی]. پس، Stay tuned ؛؛‌)

نیلوفر - ۱۰۵۳

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای

Lorca

کاربر فوق‌حرفه‌ای