گيلٚکي زٚبأن

[A M I N]

سلام! بنا به درخواست‌های مکرر بسیاری از اعضای سمپادیا تصمیم گرفتم این جا گیلکی آموزش بدیم؛ دقیق‌تر بگم، بچه‌هایی که گیلکی بلدن بیان (بیایم!) و اول کلیات رو کم کم بگیم، بعد هر چیزی جالب بود برامون و دوست داشتیم بیایم با هم به اشتراک بذاریم.

خب! اول از همه بگم که مردم بعضی مناطق غرب گیلان تا یه مقدار از غرب مازندران گیلکی صبحت می کنن. به طور کلی سه تا لهجه‌ی شاخص داره که مناطق غربی، مرکزی و شرقی هستن روی نقشه اما تفاوت‌ها در واقع ریزتر و بیش‌تر از اینه! پس از بچه‌ها می خوام اگه خواستن این‌ جا توضیحی بنویسن قبلش بگن مال کدوم لهجه‌ست.
بریم ببینیم چی میشه دیگه!

 

[A M I N]

اولا چون بستر این جا نوشتاریه، واجبه که راجب نوشتار توضیح بدم:

ما هیچ وقت برای نوشتن به گیلکی نوشتار خاصی بلد نبودیم و سعی می کردیم با حروف فارسی بنویسیم ولی خب ابهامات خودشو داره. میگین چرا؟
اصولا تعداد مصوت‌ها تو گیلکی بالاست و احتمالا بیش‌تر به ترکی شبیهه تا فارسی. به همین خاطر یه نشانه‌هایی اضافه بر حروف فارسی وجود دارن که اول راجب اونا یه توضیح بدم:

۱. " ٚ" معروف به "کۊچي هف" یا همون هفت کوچولوی خودمون! این فسقلی به شدت پرکاربرد و البته غلط‌اندازه! این صدا، به جای "اَ" استفاده میشه اما غیرگیلکی‌زبان‌ها، "اِ" می‌شنون‌ش معمولا! چون چیزی بین این دوتاست. برای تمرین، سعی کنین با دهن تقریبا بسته و با نهایت سرعت کلماتی مثل "خر" رو بگین ((:

۲. "أ" صدای "اَ" میده، معمولا جای صدای "آ"ی وسط کلمات میاد و مثل "آ" کشیده خونده میشه.

۳. "و" فقط نقش صامت رو داره و برای نقشای صدادارش دو تا حرف پايين هستن:

۴. "ؤ" صدای "اُ" میده. گاهی کوتاه و گاهی کشیده.
یه صدای خاص دیگه هم میده که یه کم به "اِ" می زنه.
۵. "ۊ" صدای "او" میده؛ به علاوه، صدای اون صوت معروفی که بین "او" و "ای" هست و توی ترکی هم موجوده.

۶. "ی" حرف صامت‌.
۷."ئ" مث ساکن توی فارسی و عربی.
۸."ي" صدای "ای" میده.

۹. کاف و گاف يه مقداری نرم تلفظ ميشن.

بقيه ی حروف مشترکن!

 

[A M I N]

خب به خاطر استقبال گسترده‌ی بچه ها میریم سراغ نکته‌ی بعدی:

از یه جهاتی گیلکی به انگلیسی شبیهه! یکی‌ش اینه:

مضاف‌الیه قبل از مضاف و صفت قبل از موصوف میاد. مثلا تو انگلیسی میگن handsome boy و تو گیلکی میگیم: "قٚشٚنگه وچه" ولی تو فارسی میشه: پسر خوشتیپ /خوشگل/سفیدمِفید ((:

دو تا مثال دیگه بزنم(مثالا به لهجه‌ی گالشی (مناطق شرقی) هستن):

english/گيلٚکي/فارسی

red book/سۊرخه کيتأب/کتاب قرمز
big head/پيلا کلله/کله گنده(به معنای لفظیش:")
و...

همین جا بگم که طبق مشاهدات من توی الفبا و نوشته‌ها، تشدید تو نشانه‌های نوشتاری گیلکی وجود نداره! خیلی خوشگل و مجلسی دو بار می نویسیم((:

نکته‌ی دوم:
بعدا نوشت: خاک به سرم اشتباه بود این پاک شد((:

نکته‌ی کلیدی بعدی: به طور کلی، توی گیلکی صفت اهمیت زیادی داره. ینی چی؟
ینی بعضی کلمات که تو فارسی حالت کلی دارن (مثل زمین)، تو گیلکی من حالت کلی ای ازشون ندیدم یا اگه باشه، متداول نیست. به جاش کلمه‌ای که برای هر نوع زمین استفاده میشه فرق می کنه. ینی چی؟ الان با مثال میگم:

۱.خانائامٚنزل: منزلی برای یه خونه یا زمینی که توش خونه بسازن

۲.دٚس باغ: باغی که بریم دستی توش سبزی خوردن و اینا بکاریم یا همون باغچه (چون طبیعت تو گیلان زیاده، باغچه‌ها نقش زیبایی ندارن تو روستا و گیلانم که قدیم همه‌ش تقریبا روستاطوری بوده!)

۳.گِل: زمین برای نشستن روی خاک (گله سَر نيشتٚن) یا زمين خوردن (گل بَگنستٚن یا برخوردکردن به زمین به ترجمه‌ی تحت‌اللفظی)!

 

[A M I N]

من برگشتم! این روزا به خاطر شروع آزمونام و تحویل کارام ترمز این جا رو کشیدم تا ببینیم چی میشه. لازم می دونم که از بچه ها (@dark shadow @ehsan.AK @boodika و هر کسی که گیلکی بلده و نمی دونستم) کمک بخوام. شما بیاین حالا یا به اختیار خودتون یا -اگه می خواین نظم داستان به هم نخوره- با هماهنگی با من ادامه بدین. چیا رو؟ نکات کلی و اون چیزی که ما بهش "روح زبان" یا "جوری که اون زبان اون جوریه" که نمونه ی اولش همین اهمیت صفات بود. بعدش میشه رفت سراغ کلیات دستوری و متون.

علی الحساب این آهنگ گیلکی‌و تقدیم می کند:"
کلألي جؤن با صدای استاد احمد عاشورپور
دانلود
پخش آنلاین، متن و ترجمه
پ.ن: این شعر به لهجه‌ی بیه پٚس (گیلکی رشت یا همون مناطق غربی در واقع) می باشه:"

 

[A M I N]

بعد چند روز امتحان بالاخره برگشتم. هنوز ترممون تموم نشده اما برگشتم که کم کم کارو از سر بگیریم و تا ته ببریم. :-آرایه
با یه آهنگ گيلکی برگشتم:
شأهين نٚجٚفي - آی لٚيلي
دانلود
متن به خط فارسی با ترجمه