ملاصدرا

[Amin rouhi]

امروز بزرگداشت ملاصدراست و عجیب بود که تاپیکی برای آرای ایشون نداشتیم. البته امروزه برای ملاصدرا كنگره برگزار و سريال ساخته می‌شه و شكل و شمايلی هم كه ازش ارائه میدن شبيه يكی از مهمانان معمم برنامه «سمت خدا»ست و بزرگوارها لازم هم نمی‌دونن كه بگن اين فيلسوف بزرگ و واضع حكمت صدرايی كه بعد از چندين قرن با ارائه نظريه «حركت جوهری» فصل مشتركی برای موضوع وجود و ماهيت فلاسفه بزرگ قبل از از خودش -از افلاطون و ارسطو تا فارابی و بوعلی- پيدا كرد، در زمان خودش اما از سوي روحانيونی که قادر به فهمش نبودن، متهم به الحاد و لواط شد چون علاوه بر ديدگاه‌های فلسفی‌اش، در سفر سوم مجلد هفتم اسفار، رساله‌ی «فی عشق الظرفا و الفتيان للاوجه الحسان» رو نوشته بود و در اسفار به كرات تاكيد كرده بود كه: «خداوند از تقلید (در اصول) نهی کرد، مقلدان را نکوهش کرد و آنان را فرمود تا در جرگه‌ی اهل اندیشه و معرفت درآیند و ایشان را بیم داد از پیروی پیشینیان و تقلید اسلاف و مشایخ گذشته» و در رساله «المشاعر» از شعبده‌هایی كه به اسم ايمان از زبان فقيهان زمان بيرون می‌آمد، سخن‌ها گفته بود. چنین فاش‌گویی به مذاق طیفی از روحانیون خوش نیومد و جوری تبلیغ شد که ملاصدرا بددین و بدعت گذاره.
نتيجه خردورزی‌های طلبه‌ی جوانی كه در شيراز متولد، در التفاتيه قزوين متكامل و در اصفهان تجلی كرد هم این شد كه مثل مابقی نوانديشان اين مرزو بوم، با فشار روحانيون متعصب اصفهان دوران شاه عباس به «کهک» قم تبعيد شد تا هراس و تشويش از تصور اين‌كه «وجود» اعتباری نيست و تغيير هستی و انسان متوقف در ماهيت‌ها نيست و وجود رو هم به شكل جوهری به حركت در میاره، رخنه در ايمان خلق الله نندازه!
امروز تلاش می‌کنن به نحوی رشد اين نابغه دوران رو جزئی از ذات فقه و فلسفه متحول در حوزه‌های دينی معرفی كنن، غافل از این‌كه در اين مملكت هر فكر نو و انديشه تازه‌ای در ابتدا به چوب تكفير و هياهو و بددینی رونده میشه و وقتی گذشت زمان حقانيت‌اش رو اثبات كرد، از سوی همون تكفيری‌ها مصادره می‌شه همچنان‌كه امروز با ملاصدرا و افكارش چنين معامله‌ای صورت میشه درحالی که دامنه نوستيزی و صدراگريزی تا اون‌جایی بود كه حتی در زمان آيت‌الله بروجردی، ایشون مجبور شدن به آيت‌الله منتظری و علامه طباطبايی تكليف كنن كه به جاي «اسفار» ملاصدرا، «اشارات» در حوزه‌ها تدريس بشه!
به هرروی؛ امروز روز ملاصدراست و بیاین درمورد نظرات‌اش حرف بزنیم :)
عکس: خونه‌ی ملاصدرا در محله چال حمام روستای کهک قم در ایام تبعید به اتهام بددینی و لواط!

 

[Nimbus]

فکر نمیکنم بحث ادامه داری شکل بگیره. ولی به هر حال:

تا جایی که میدونم چیزی که بهش میگن فلسفه ی صدرایی دو مفهوم مهم داره:

۱. اصالت وجود

۲. حرکت جوهری

من یه مشکلی که کلا با خیلی از مکاتب فلسفی دارم اینه که بحث های بلندی تو کتاب هاشون در مورد مسائل مختلف میکنن که عموم این بحثا تو دو گروه زیر یا ترکیب اون ها خلاصه میشن:

۱. یا مهمل هستن
۲. یا بر خلاف پیچیدگی ظاهری که نویسنده ها سعی میکنن تو نظراتشون بیارن، میشه مطلب رو خیلی راحت و جمع و جور توی یک صفحه توضیح داد طوری که یه آدم ۱۵ ساله هم اون رو به راحتی متوجه میشه.

به نظرم خوبه که به جای جرح و یا مدح کردن افراد (که یه سنت فرهنگی مخرب هست که تو کشور ما فراوان دیده میشه) سعی کنیم بدون پیش داوری نظراتشون رو بررسی کنیم.

در نتیجه من این سوالات رو مطرح میکنم:

۱. عموما تو فلاسفه ی خاورمیانه ای، اصالت وجود در مقابل اصالت ماهیت در نظر گرفته میشه. چرا این فرض تو فلسفه ی ملاصدرا اساسی هست و پیامد های درست گرفتن اون به صورت خلاصه چی هستن؟

۲. چه نکته ی هیجان انگیز و یا بهتر بگم تاثیرگذاری در مورد حرکت جوهری وجود داره؟ شاید یه تعریف سرراست و واضح از حرکت جوهری بتونه مفید باشه.