کهکشان رادیویی

[Sadaf.Tb]

تا پيش از سال 1931 كه امواج راديويي با منشا فرازميني به طور كاملا تصادفي كشف شدند، مطالعه اجرام سماوي تنها در طول موج مرئي و به كمك تلسكوپ‌هاي نوري انجام مي‌گرفت. اما از آن پس، بشر چشم خود را به جهان راديويي گشود و توانست با مطالعه منابعي که در طول موج‌هاي مرئي، بسيار ضعيف و غالبا غيرقابل رصد بودند از طريق امواج راديويي كه به دو طريق حرارتي و غيرحرارتي گسيل مي‌شوند، اطلاعات بيشتري از جهان پيرامون خود به دست آورد.


امواج راديويي به دو طريق حرارتي و غير حرارتي گسيل مي‌شوند. شتاب گرفتن الكترون‌ها كه ناشي از برخورد آنها با يكديگر و يا قرار گرفتن در محيط پلاسمايي است و همچنين جابجايي آنها در سطوح مختلف انرژي اتم از مداري با انرژي بالاتر به مدارهاي پاييني، موجب گسيل حرارتي امواج مي‌گردد. از سوي ديگر، چنانچه گسيل امواج ناشي از شتاب گرفتن الكترون‌ها در مجاورت ميدان‌هاي مغناطيسي، مانند آنچه در تپ‌اخترها به وقوع مي‌پيوندد، و يا در اثر برخورد فوتون‌ها به الكترون و در نتيجه برانگيخته شدن اتم‌ها در ابرهاي ملكولي و لايه‌هاي فوقاني ستارگان باشد، انتشار مستقل از دماي جسم بوده و امواج در فرايندي كه به آن تابش غيرحرارتي گفته مي‌شود، گسيل مي‌شوند.

امواج راديويي داراي طول موج (λ) بلند و در نتيجه فرکانس (ν) پايين هستند (ν=c/λ). فرکانس پايين به معناي پايين بودن انرژي فوتون‌هاست .

از تمام کهکشانها میزان معینی تشعشع الکترومغناطیسی ساطع می‌شود. برخی کهکشانها ، به طرز غیر عادی ، مقادیر زیادی تشعشع تابش می‌کنند. این کهکشانها ، کهکشانهای فعال نامیده می‌شوند

کهکشان رادیویی Radio galaxy

کهکشانهای رادیویی نوعی کهکشان فعال هستند. روشنایی یک کهکشان رادیویی در طول موجهای رادیویی از یکدهم تا ده برابر روشنایی کهکشان راه شیری در تمامی طول موجهاست. انرژی رادیویی یک «کهکشان رادیویی»، خیلی متراکم تر از انرژی کهکشان های معمولی است. این انرژی از دو قطعه خیلی بزرگ، یا ابرهای عظیم الجثه متشکل از ذرات در حال دور روشن از کهکشان ها تشتشع می یابند. این ابرهای عظیم از فوران های گازی که از مرکز کهکشان با سرعتی معادل یک پنجم سرعت نور خارج می شوند، در آسمان شکل می گیرند. به نظر می رسد که فوران این انرژی عظیم توسط یک حلقه پیوستگی صورت می گیرد که یک حفره سیاه خیلی متراکم را دربرمی گیرد و در مرکز کهکشان واقع است.آنها کهکشانهای بیضوی ای هستند که از مرکزشان فواره های گازی(jet) بیرون می زند.این فواره ها تحت اثر فرایند شتاب دهنده(synchrotron _ سنکروترون یعنی سرعت گیری الکترونها در حوزه های شدید مغناطیسی)امواج رادیویی از خود می پراکنند.فوران ها كانال هايي هستند كه هسته ذرات و انرژي را به لكه هدايت ميكند لكه و فوران ها به صورت غير حرارتي نشر ميكنند به طور كلي اصطلاح كهكشان راديويي را براي كهكشان هايي با تابندگي راديويي بيشتر از 10 به توان 33 وات به كار ميبريم. در حدود یک صدم درصد از کل کهکشانها رادیویی هستندبه عبارت ديگر از هر یک میلیون کهکشان فقط یکی از آن ها یک کهکشان رادیویی است.



تقسيم بندي كهكشان هاي راديويي :

1_متراكم:به اين معني كه نشر راديويي به همان اندازه يا كوچكتر از تصوير نوري كهكشان است و اغلب منابع نوري بسيار كوچك (معمولا هسته اي) از خودنشان ميدهند كه قطر اكثر آنها بزرگتر از چند سال نوري نيست .

2_گسترده:به اين معني كه نشر راديويي آن بزرگتر از تصوير نوري كهكشان است در منابع راديويي گسترده بعضي اوقات ساختار مضاعفي از بازوهاي غولپيكر نشان ميدهند كه به طور متقارن در طرفين مقابل هسته واقع گرديده اند .

دسته بندي از نظر ساختار :

1_دوگانه هاي كلاسيكي: مانند دجاجه A = کشف امواج راديويي قوي اين کهکشان در سال 1954 حيرت دانشمندان را برانگيخت. كه Mpc 211 يا700 ميليون سال نوري از زمين فاصله دارد. طول بزرگ‌ترين قطر اين کهکشان در تصاوير اپتيکي حدود 450،000 سال نوري است اما تصاويري که در طول موج راديويي از آن تهيه شده است، قطر کهکشان را چندين هزار سال نوري بيشتر نشان مي‌دهد. از دو هسته بزرگ كه در فاصله 5500 سال نوري از يكديگر قرار دارند تشكيل شده و تصور ميرود قبلا (دو هسته ) جدا بوده و در اثر تصادم به اين شكل در آمده اند جرم سياهچاله موجود در مركز كهكشان يك ميليارد برابر جرم خورشيد تخمين زده شده كه در واقع عامل اصلي توليد و انتشار امواج راديويي به حساب مي آيد خروجي راديويي آن 10 به توان 38 وات كه از دو لكه غول پيكر كه در طرفهاي مقابل كهكشان قرار دارند تامين ميشود

کهکشان دجاجه A؛ منشا امواج راديويي اين كهكشان شتاب گرفتن الكترون‌هايي است كه با سرعت‌هايي نزديك به سرعت نور از دو هسته كهكشان خارج شده و در دام ميدان مغناطيسي آن گرفتار مي‌شوند

منبعwww.adibcenter.com