اتاق شیشه ای جهان

[Sampadik]

این یه مطلب طولانیه که به صورت بخش بخش قرارش میدم تا بقیه هم بخونن منبع رو هم در آخر میگم :)
اینترنت- محمدرضا ارشاد:

رسانه های اجتماعی، مفهومی است کلان که به واسطه پیدایی شبکه های جدید ارتباطی چون اینترنت و تلفن همراه پدید آمده اند.این رسانه ها، ویژگی های ارتباطی متفاوتی با رسانه های قدیمی تر دارند. در این میان اصطلاح «شبکه های اجتماعی» زیرمجموعه رسانه های اجتماعی قرار می گیرد. در واقع شبکه های اجتماعی محصول وب هستند. در این زمینه پژوهشگران مطرح می سازند که وب بر پایه امکان دسترسی همگانی قرار داشت، حال آنکه وب بر پایه مشارکت همگانی بنا شده است. از این حیث، شبکه های اجتماعی برخاسته از وب به ارتباطات و مشارکت های همگانی در فضای مجازی و مابه ازای آن در جهان واقعی مدد می رسانند. چند روز پیش، مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، نشستی را با دعوت از پژوهشگران و صاحب نظران عرصه ارتباطات و علوم سیاسی در خصوص موضوع «شبکه های اجتماعی، فرصت ها و تهدیدها» ترتیب داد. آنچه در پی می آید، گزارشی است از بخشی از سخنرانی های ارائه شده در این نشست. نخستین سخنران این نشست دکتر محمد سلطانی فر بود. وی در آغاز با طرح پرسش هایی کوشید تا صورت مسئله را برای مخاطبان روشن سازد: چرا ما ایرانیان این اندازه در حوزه اینترنت، شبکه های اجتماعی (مجازی) و وبلاگ نویسی رشد داشته ایم؟ چه دلایل سیاسی و اجتماعی ای می توان برای آن برشمرد؟ چگونه است که در وبلاگ نویسی یا پیش تر در «اورکات» بالاترین رده را به خود اختصاص داده ایم؟ اینها چه فرصت هایی را برای ما ایجاد کرده اند؟ آیا ما را به توسعه می رسانند یا تنها ما را در فضای مجازی به خود مشغول می سازند؟

 

[Sampadik]

پاسخ : اتاق شیشه ای جهان

رئیس گروه پژوهش های رسانه ای مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص ضمن بیان این تعریف که شبکه های اجتماعی(مجازی) فضاهایی هستند که می توانند ما را به یکدیگر ارتباط دهند، به بررسی و تحلیل عوامل تاریخی و فرهنگی گسترش شبکه های اجتماعی در میان ایرانیان پرداخت. به نظر وی، از حدود600-500 سال پیش نگاه مردم ایران به شبکه های اجتماعی مثل مسجدها، تکیه ها و حسینیه ها غیردولتی بوده است. در این شبکه ها مردم ایران در پی کسب اطلاع و آگاهی های جدید بوده اند. مردم ایران می دانند که دسترسی به اطلاعات، آنها را وارد حوزه قدرت می سازد و اکنون نیز شبکه های مجازی این امکان را فراهم آورده اند. وی سپس عدم ارتباط میان مردم و روشنفکران، قدرت ستیزبودن و خودمداری را از دیگر ویژگی های جامعه ایرانی دانست که نقش تعیین کننده ای در گسترش شبکه های اجتماعی داشته است. دکتر سلطانی فر، با اشاره به اینکه اگر شبکه های اجتماعی در غرب دردست دولت ها و قدرت ها قرار گیرند، خطرساز می شوند، افزود: مشکل دیگر آنجاست که این شبکه های اجتماعی جو لذت جویانه مجازی برای ما ایجاد کنند، به طوری که ما در آنها احساس حضور غیرمؤثری را تجربه کنیم؛ به این معنا که، به جای آنکه شهروندان به دنبال جنبش های واقعی اجتماعی بروند، بکوشند تا از طریق این مشارکت مجازی ارضای خاطر به دست آورند. در این وضعیت، هیچ بعید نیست که احساسات مردم کنترل و به سمت و سویی خاص کانالیزه شود؛ مثل نسل کشی در رواندا، کنگو و جنگ عراق.وی در پایان، بار دیگر با بیان نقاط آسیب شناختی شبکه های اجتماعی یادآور شد: زمانی که «اورکات» آمد، همه اورکاتی شدند. حتی کاندیداهای آن زمان هم به سمت اورکات رفتند. همین مسئله درباره «فیس بوک» و «مای اسپیس» رخ داد. آیا اینها تنها ابزارهایی جهت انتقال پیام است؟ آیا اینها صرفا روشنفکران و نخبگان را سرگرم نمی سازد؟

 

[Sampadik]

پاسخ : اتاق شیشه ای جهان

یادمان نرود که در دهه های 60،50 و 70 نظیر همین بلا سرمان آمد. مردم آن چنان تلویزیون مدار شده بودند که خواسته هایشان نیز حول تلویزیون می گردید. امروز هم می خواهیم به این نکته توجه دهیم که این شبکه ها و گروه های اجتماعی، ابزارهایی هستند که اگر بتوان پیام ها را توسط آنها خوب انتقال داد، راه توسعه به روی ما گشوده خواهد شد اما اگر قادر به این کار نباشیم، از جریان اصلی به دور می افتیم و در فضای مجازی سرگردان خواهیم ماند.» شبکه های اجتماعی و هویت نوپدید دکتر حمید ضیایی پرور، سخنران بعدی نشست بود. وی که با موضوع «30ویژگی شبکه های اجتماعی» سخن می گفت، در آغاز با اشاره به دوره اول «وب» (1990 تا 2000) و امکاناتی که از این قبل در برابر انسان معاصر گشوده شده، گفت: «ای میل ها، وب سایت ها، موتورهای جست وجوگر، بلوپیج ها، صفحات راهنما (دایرکتورها) و چت روم ها حاصل این دوره اند. در واقع با آمدن «وبلاگ» فضای جدیدی در «وب» ایجاد شد که کاملا تازه بود. به یک معنا، شبکه های اجتماعی با وبلاگ ها شروع شدند. اولین وبلاگ شخصی ایرانی در سال1381 ایجاد شد. در کمتر از یک ماه حدود 2هزار نفر صفحه های وبلاگی ایجاد کردند به طوری که در 2سال اول، ما رده بالایی را از این حیث در جهان به دست آوردیم. دلیل این امر، وجود محدودیت های مطبوعاتی بود. وبلاگ ها به نوعی سرریز خواسته های مردم بودند. هم اکنون وبلاگ های فارسی رتبه دهم را در جهان دارا هستند، آن هم در شرایطی که در کشور ما پهنای باند یک کیلوبیت در ثانیه است.

 

[Sampadik]

پاسخ : اتاق شیشه ای جهان

به طور کلی می توان گفت فضای وب ایرانی زیر تأثیر وبلاگ است.نویسنده کتاب «تکنولوژی های کاربردی روابط عمومی الکترونیک» با بیان اینکه وبلاگ ها موتور محرک شبکه های اجتماعی هستند افزود: در وبلاگ ها می توان یافته ها و داشته های خود را با دیگران به اشتراک گذاشت. ایرانی ها خیلی زود این را فهمیدند. مثلا وقتی شبکه های اجتماعی دوست یابی پدید آمدند، ایرانی ها رتبه های اول را از آن خود کردند. یادم است در همان اوایل «اورکات» ایرانی ها سوم شدند. با این حال، متاسفانه ایرانی ها به دلیل فضای خاصی که در مورد وبلاگ نویسی ها ایجاد شده به سمت سرویس های خارجی رفتند.دکتر ضیایی پرور پیدایی پدیده های وبلاگ- وب سایت، خرد وبلاگ ها و در نهایت «فیس بوک» را مصداق برجسته شبکه های اجتماعی دانست. وی در عین حال پیدایی امکانات جدیدی نظیر ویکی ها (دانشنامه ها)، پیام رسان ها، تالارهای گفت وگو، گروه های ای میلی، خبرخوان ها، پادکست ها و لینکدونی ها را در این راستا ارزیابی کرد.پایان بخش سخنان دکتر ضیایی پرور، برشمردن 30ویژگی برای شبکه های اجتماعی بود. وی بارزترین ویژگی این شبکه را «هویت» دانست؛ به این معنا که هویت در شبکه های اجتماعی مجازی به سمت هرچه واقعی ترشدن پیش می رود. این ویژگی در عصر وبلاگ ها تا حد زیادی آشکار نبود؛ یعنی افراد مایل به شناخته شدن نبودند. این اتفاق مهمی در شبکه های اجتماعی بود. از این پس- برخلاف عصر ای میل ها- با اطلاعاتی مواجهیم که قابل رد و بدل شدن در بین افراد گوناگون است.به اشتراک گذاری، بسیج کنندگی و سازمان دهی، دوستی، اعتماد، حلقه های مخاطبان، قدرت کندوسازی، استناد و تعمیم، چندرسانه ای بودن، گپ، نقد بی رحمانه، دنبال کردن و دنبال شدن، پرستیژ، باز انتشار، خردجمعی، جهانی بودن، سرگرمی، ساختار دمکراتیک، قدرت سرمایه اجتماعی، تحرک اجتماعی و ابتکار و خلاقیت، برخی دیگر از ویژگی های شبکه های اجتماعی بود که دکتر ضیایی پرور به بررسی آنها پرداخت. اتاق شیشه ای سیاست دیگر سخنران نشست دکتر«رحیم خستو» بود. وی با اشاره به تمایز باختین میان «گفت وگو» و«تک گویی» و آنگاه بر شمردن ویژگی های هر یک، ورود رسانه های جدید را امکانی جهت نیل هرچه بیشتر بشر به عصر گفت وگو خواند: غالبا فرهنگ رسانه های عمومی با رویکرد مصرف انبوه همراه بوده و روحیه فعالی از شهروندان پرورش نمی داد. در این موج رسانه ای، روزنامه ها، رادیو و تلویزیون در دستور کار کسانی هستند که قدرت بیشتری دارند.

 

[Sampadik]

پاسخ : اتاق شیشه ای جهان

اما ورود به عصر رسانه های جدید، انسان را وارد عرصه جدیدی از روابط کرده است.با این حال دکتر خستو به بیان پرسش ها و دغدغه هایی پرداخت که پیشتر نیز درباره رسانه های عمومی مطرح بوده اند، پرسش هایی نظیر اینکه آیا اینترنت هویت را نابود می کند؟ آیا اینترنت، عمل سیاسی کنشگران سیاسی را کاهش نمی دهد؟ به نظر وی کسانی که اظهار نگرانی می کنند، معتقدند که گرچه مشکلات زیادی وجود دارد اما همه تا حدی قابل حل هستند. حتی رسانه های گروه اول می توانستند به توده گرایی بینجامند؛ اما رسانه های گروه دوم، زمینه های فرهنگ دمکراتیک را ایجاد می کنند. در این نوع رسانه ها، انسان ها مستقیما یکدیگرر ا مورد خطاب قرار می دهند این ویژگی به تمرکززدایی از قدرت مدد می رساند و از سویی به تعامل آگاهانه شهروندان با سازمان های دولتی می انجامد. در این وضعیت سیاستمداران در اتاق شیشه ای قرار می گیرند و رفتار و کنش آنها از چشم شهروندان دور نمی ماند. در این میان سیاستمدارانی می مانند که با این عرصه جدید تعامل داشته باشند. از این رو، نحوه و چگونگی تعامل دولت ها با این عرصه از مهمترین مسائل جهان امروز است. سرمایه اجتماعی پیوندی سعید مدنی، دیگر سخنران نشست بود. وی که با موضوع «جنبش های اجتماعی جدید» سخن می گفت، در ابتدا با ارائه تعریفی از جنبش اجتماعی و مراحل پیدایی و گسترش آنها به تعریف جنبش های اجتماعی جدید روی آورد. از نظر وی این نوع جنبش ها، شکلی از فعالیت های سیاسی عقلانی هستند، البته این عقلانی بودن وجه تمایز مهمی با جنبش های اجتماعی قدیم دارد که هیجانی بودن وجه غالب آنها بود. جنبش های جدید پدیده هایی هستند که در پاسخ به گسترش فرصت های سیاسی به وجود می آیند تا به بسیج موفق منابع بپردازند.

 

[Sampadik]

پاسخ : اتاق شیشه ای جهان

سعید مدنی ویژگی هایی چون وجود روابط غیررسمی متقابل میان افراد، وجود گفتمان آگاهی بخش به همراه احساس هویت و اهداف مشترک و تقابل و مبارزه سیاسی یا فرهنگی با مخالفان جنبش را از جمله تشابهات جنبش های اجتماعی قدیم و جدید برشمرد ولی در عین حال بر وجود تفاوت های بارزی چون نحوه سازمان دهی، سیاست، اهداف و روش ها در میان آنها اشاره داشت. وی در پایان درباره عوامل شکل گیری جنبش های اجتماعی جدید و کارکردهای آنها معتقد بود: جنبش های اجتماعی جدید، سرمایه اجتماعی پیوندی ایجاد می کنند. از این رو مطلوب ترین شکل جنبش اجتماعی (جدید) این است که شبکه هایی وجود داشته باشند که امکان همکاری میان افراد را تقویت کنند و بدترین آنها شکل گیری ضد جنبش است. یک آدم مساوی با یک عالم «شبکه های اجتماعی دو فضایی شده، ظرفیت ها، قالب ها و پیامدهای ارتباطی» موضوعی بود که دکتر سعید رضاعاملی پیرامون آن به سخنرانی پرداخت. دکتر عاملی در آغاز بااشاره به اینکه سخنانش متن شناختی است و به زیرساخت های فضای مجازی مربوط می شود، گفت: وقتی از شبکه های اجتماعی سخن گفته می شود، باید دانست که در چه ساختاری از آنها صحبت می شود. اگر کسی صرفا به شبکه های مجازی توجه کند و بیندیشد که می توان همه چیز را در شبکه های مجازی خلاصه کرد، منطقی نیست. از این رو، شبکه های دوفضایی شده، اشاره به ترکیب دو فضای مجازی و فضای واقعی و زمینی دارند. از این رو، به لحاظ شناخت شناسی باید دید که چه تغییراتی در ذهن انسان ها موجد این ذهن دوفضایی می شود. رئیس دانشکده مطالعات جهان در ادامه بر لزوم نگاه میان رشته ای در مطالعات اجتماعی تاکید کرد و آنگاه به ماهیت شبکه های اجتماعی اشاره داشت. از نظر وی شبکه های اجتماعی بر محور یک علاقه، ارزش، ایدئولوژی یا یک نوستالژی مشترک شکل می گیرند. شبکه های مجازی از تعامل یک به یک عادی شروع می شود و به تدریج می تواند گستره جهانی پیدا کند. شبکه های اجتماعی مجازی از انواع گوناگونی چون چندوجهی، اجتماعی - سیاسی، شبکه های اجتماعی تعادل خبر، اجتماعی- دینی، اجتماعی- تجاری و اجتماعی- تفریحی برخوردارند. نویسنده کتاب «جهانی شدن، آمریکایی شدن و هویت مسلمانان انگلیس»(2002/ به زبان انگلیسی) ویژگی های شبکه های اجتماعی(مجازی) را برشمرد. ازنظر وی 6 ویژگی زیر برجستگی خاصی به این شبکه ها داده است:1- کشکولی بودن آن، 2- همزمانی حضور آن، 3- امکان فورواردینگ، 4- انفجار پیام ظرف مدتی کوتاه، 5- تنوع و تکثر فرهنگی و6- جهانی بودن نمایش آن. دکتر عاملی در پایان ضمن نقد این نظر که شبکه های اجتماعی مجازی به تضعیف ارتباطات واقعی می انجامد، یادآور شد: «بسیاری از شبکه های اجتماعی مجازی به پیدایی شبکه های اجتماعی واقعی مدد رسانده اند. ما امروزه ناچار از درک این واقعیت هستیم که جامعه، انسان و واقعیت مجازی داریم. این ظرفیت بزرگی است که در آن یک آدم مساوی با یک عالم می شود. این ظرفیت را اصلا نمی توان با عدد توضیح داد. شبکه اجتماعی را با اثر و تاثیرگذاری آن توضیح می دهیم.
منبع : همشهری آنلاین تاریخ : 3 آذر 1388