تاریخچه مسابقات بین المللی المپیاد ریاضی

[Admin2]

سابقه تاریخی مسابقات ریاضی به زمانی باز می‌گردد که مسابقات ریاضی دانش آموزی در کشور مجارستان آغاز شد و پس از آن رفته رفته، کشورهای دیگر به منظور تشویق و ترغیب دانش آموزان به فراگیری ریاضیات به برگزاری مسابقات ریاضی دست زدند تا این که در سال ۱۹۵۹ میلادی، کشور رومانی به ابتکار برگزاری اولین المپیاد بین المللی ریاضی دست زد. در اولین المپیاد فقط ۶ کشور حضور داشتند؛ ولی به مرور کشورهای بیشتری به المپیاد پیوستند. سال ۱۹۵۹ میلادی (۱۳۳۸ هجری شمسی) بخارست پایتخت کشور رومانی میزبان ۶ کشور اروپای شرقی (بلوک شرق) به عنوان نخستین برگزار کننده المپیاد ریاضی بود. کشورهای مجارستان, چکسلواکی, لهستان, اتحاد جماهیر شوروی, بلغارستان و آلمان شرقی با مجموع ۵۲ دانش آموز در این دوره از مسابقات شرکت کردند. چهار سال بعد کشور یوگسلاوی و در سال بعد از آن مغولستان به این مسابقات پیوستند. در سال ۱۹۶۵ میلادی فنلاند نخستین کشور اروپای غربی بود که به این مسابقات ملحق شد. در سال ۱۹۶۷ میلادی کشورهای انگلستان, سوئد, فرانسه و ایتالیا, در سال ۱۹۶۹ کشورهای باژیک و اتریش, در سال ۱۹۷۴ آمریکا و در سال ۱۹۷۷ الجزایر (به عنوان اولین کشور مسلمان) به عضویت این مسابقات درآمدند. در سال ۱۹۸۷ جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار در بیست و هشتمین دوره المپیاد ریاضی که در کشور کوبا برگزار شد شرکت نمود. هدف اولیه مسابقات، تشویق جوانان به مطالعه ریاضی و کشف استعدادهای درخشان در میان دانش‌آموزان است. (ناگفته نماند که تا قبل از فروریزی نظام سوسیالیستی در کشورهای بلوک شرق، این مسابقات صحنه نوعی رقابت بین بلوک شرق و غرب نیز بوده است) کشورهای بلوک شرق به صورت حرفه‌ای با المپیاد برخورد داشته اند؛ لیکن پس از تغییر نظام‌های سیاسی در این کشورها، امروزه جنبه علمی بیشتر مورد توجه است. در حال حاضر بیش از ۸۰ کشور با تیم‌هایی متشکل از ۶ دانش آموز دبیرستانی در المپیاد شرکت می کنند و المپیاد بین المللی معتبرترین مسابقه بین المللی ریاضی دانش‌آموزی است.

● تاریخچه المپیاد ریاضی در ایران

مسابقات دانش‌آموزی ریاضی در کشور ما نیز جایگاه ویژه‌ای یافته است. اولین مسابقه ریاضی دانش آموزی در فروردین ۱۳۶۲ بین دانش آموزان برگزیده سرتاسر کشور برگزار شد و برای اولین بار در سال ۱۳۶۶، تیم شش نفره ایران به سرپرستی آقای دکتر محمدعلی نجفی استاد دانشگاه صنعتی شریف (وزیر سابق آموزش و پرورش) در هاوانا پایتخت کوبا برای نخستین بار در المپیاد ریاضی جهانی شرکت کردند. در این مسابقات که با حضور ۴۲ کشور و ۲۴۳ دانش‌آموز از سراسر جهان برگزار می‌شد، ایران با کسب یک مدال برنز توسط آقای علی اصغر خانبان به مقام بیست و ششم دست یافت. این نتیجه با توجه به اولین حضور ایران در مسابقات بسیار عالی و دور از انتظار بود. با موفقیت ایران در این مسابقات، کمیته‌ای به عنوان کمیته برگزاری مسابقات ریاضی کشور از اساتید دانشگاه، کارشناسان دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش و دبیران کارآزموده ریاضی تشکیل شد که مسئولیت برنامه‌ریزی، طراحی سوال، برگزاری مسابقات و تشکیل اردوی آمادگی دانش‌آموزان را به عهده گرفت. توفیق تیم‌های اعزامی در المپیاد بین المللی ریاضی موجب رونق این مسابقات و علاقه‌مندی دانش آموزان زیادی به شرکت در آن شده است. این امر نوعی آموزش غیر رسمی بسیار ارزنده را بین دانش‌آموزان کشور ما رایج کرده است که دستاوردهای بسیار ارزنده‌ای در تقویت بنیه علمی و ایجاد روحیه دانشوری به همراه داشته است؛ روحیه‌ای که نوید بخش آینده است.

● چگونگی برگزاری مسابقات المپیاد بین المللی ریاضی

بعد از مراسم افتتاحیه با حضور مقامات فرهنگی کشور برگزار کننده، سرپرستان و دانش آموزان، مسابقات آغاز می‌گردد. مسابقات عمدتاً طی ۲ روز و با طرح ۳ مسأله در هر روز به مدت ۵ تا ۶ ساعت برگزار می‌شود. قبل از برگزاری امتحان، مسائل به رویت هیات‌های سرپرستی رسیده و آن‌ها نیز نظرات خود را اظهار می‌دارند. ترجمه صورت مسائل به عهده سرپرستان و تصحیح اوراق به عهده تصحیح‌کنندگانی از بین کشورهای برگزارکننده تعیین می‌شوند و در نهایت با بحث و بررسی بر روی پاسخ مسائل توسط هیات ژوری و سرپرستان هر تیم، امتیاز شرکت‌کنندگان مشخص می‌شود. در مراسم اختتامیه اعلام رتبه‌ها به ترتیب از انتها تا ابتدای جدول و متناسب با تعداد مدال‌های طلا، نقره و برنز دریافتی شرکت‌کنندگان صورت می‌گیرد. ارتباط هیات‌های علمی (سرپرستان) با یکدیگر و تماس‌های بعدی آنان و انتقال تجربیات و آشنایی دانش‌آموزان با یکدیگر، خارج از هرگونه دسته بندی‌های سیاسی و تقسیمات جغرافیایی از ثمرات خوب این گردهمایی‌هاست. در پایان مراسم، کشور میزبان سال بعد از کلیه شرکت‌کنندگان رسماً دعوت به عمل می‌آورد. مرسوم است هر کشور که خواستار شرکت و اعزام تیم ملی ریاضی خود به این‌گونه مسابقات است می‌بایست در سال اول تنها اقدام به اعزام ناظر به این مسابقات بنماید. به کشورهایی که طی چند دوره شرکت مرتباً کمترین امتیاز را کسب کنند اختطار داده می‌شود. اجرای بازدیدهای دسته‌جمعی و برنامه‌های تفریحی-هنری از دیگر اموری است که در پایان این نوع مسابقات مرسوم است.