ريشه شناسي

[N.M]

سلام. نميدونم تكراريه يا نه

ريشه شناسي ( با اسم لاتين Etymology ) از بخشاى خيلي جالب زبان شناسيه. علميه كه واژه ها رو از نظر تاريخي، تغييراتشون و خاستگاهشون بررسي ميكنه.

براى مثال، شايد براتون سوال پيش اومده باشه كه مگه فارس زبان ها مرض داشتن كه بگن "خاهر"، بنويسن "خواهر". در حالي كه به وسيله ى اين علم ما ميدونيم كه كلمه ى Khahar، قبل ها khwahar تلفظ ميشده. كم كم اون "واو" نصفه نيمه براى راحتي حذف شده و شكل نوشتاريش همون طور مونده.
يا اين كه كلمه ى "راندن" ، توى زبان پهلوى "رونيتن" "ravēnītan" بوده؛ شكل گذراى فعل "رفتن": رو (بن مضارع، از رفتن) + ـ اندن . كم كم اون "واو" به همون دليلي كه بالا گفتم حذف شده و به صورت راندن در اومده.

كلا هيجان انگيزه دور همي بشينيم بعضياشُ بخونيم

 

[ارنواز]

پاسخ : ريشه شناسي

تاپیک به شدت لایک! :)

خب من یکی دیگه از تغییراتی که واسه واژه های زبان فارسی در طول زمان رخ داده رو بگم ؛ «ـــَرد» در طول زمان به «ــال» تبدیل شده به عنوان مثال واژه ی سردار به سالار تغییر پیدا کرده یا سرد به سال تبدیل شده !
یه چیز جالب هم این که اسم میلاد همون مهرداد خودمونه که تغییر کرده ، ما فکر می کردیم عربیه این اسم نگو سخت در اشتباه بودیم فارسی فارسیه

 

[N.M]

پاسخ : ريشه شناسي

× كلمه‌ي "مرد" ، تو پهلوي "mart" بوده و به معني انسان به كار مي‌رفته. به خاطر همين ما بعضي وقتا "مرد" رو جاي "انسان" به كار مي‌بريم. توي زباناي ديگه‌ئم اين طوريه اگه ببينين! مثلاً Man تو انگليسي، hombre تو اسپانيايي و ...

× از طرف ديگه، ريشه‌ي باستاني "مرد" با "مردن" يكيه و به معني ميرائه. حالا چرا؟ شايد به خاطر اين كه مرد از خودش زايندگي نداره! :د مثكه زن هم با "زندگي" و زايندگي و اينا هم ريشه‌س. (مطمئن نيستم اينُ!)

× "زمين"، از "زم" = سرما اومده. مي‌گن كه دليلشُ مي‌شه تو تاريخ، تو مهاجرت نژاد آريايي از ايرانويچ به علّت سرما ديد. نمي‌دونم حالا... :د

 

[ارنواز]

پاسخ : ريشه شناسي

× از طرف ديگه، ريشه‌ي باستاني "مرد" با "مردن" يكيه و به معني ميرائه. حالا چرا؟ شايد به خاطر اين كه مرد از خودش زايندگي نداره! :د مثكه زن هم با "زندگي" و زايندگي و اينا هم ريشه‌س. (مطمئن نيستم اينُ!)

بله منم اینو خوندم که زن و زایندگی و ژن و گیاه حتی همه باهم هم ریشه ـن ولی اینکه چه تغییراتی کردن یادم نیست والا !

یکی دیگه ئم من بگم که جالبه : واژه های روز و روشن و روشنک و روزنه هم ریشه ـن. تو سایر زبان های هند و اروپایی روج (لُری) ، روژ (کُردی) ، ورچ (بلوچی) ، لوس (ارمنی) ، لوچ (روسی) ، لوکوس (یونانی) ، lux (لاتین) ، light (انگلیسی) و leoht (آلمانی) همه معنای روز رو میده و فقط طی یک فرایند واجی / ر/ به /ل/ تبدیل شده !
یه چیز جالب هم اینکه رکسانا همون یونانی شده ی روشنک هستش !

 

[sayna]

پاسخ : ريشه شناسي

معلم ادبیات ما همیشه می‌گفت مرد و مردن برای این توی یه ریشه‌ن چون انسان میرائه. یعنی انسان جاودانه و اینا نداریم.

 

[ارنواز]

پاسخ : ريشه شناسي

خب من ریشه ی سه تا واژه ی دیگه رو میگم
1- آهن (فارسی و فارسی میانه) ؛ آسن (کُردی) ؛ آیو (اوستایی) ؛ Aes (لاتین) ؛ Isern (انگلیسی کهن) ؛ Iron (انگلیسی نو) همه باهم هم ریشه هستن.
یه چیز جالب اینکه از «آیو» اوستایی واژه ی آئیشما یعنی خشم ساخته شده و سپس آئیشما دَئو یعنی دیو خشم !

2- واژه ی دوغ که در اوستایی به معنای شیر هست و واژه ی دوهیتره به معنای دوشنده ازش مشتق شده که خودش ریشه ی دختر (دوغدر) هست و با daoghter (انگلیسی) و toghter (آلمانی) ، دوچری (روسی) هم هم ریشه ـست !

3- هندسه معرب اندازه ـست و مهندس هم اسم مفعولشه !