داستان كوتاه

[N.M]

سلام.

به نظرتون چه چيزي داستان كوتاهُ از رمان و داستان بلند متمايز مي‌كنه؟ يعني [به جز اندازه!!! ] ، چه پارامترايي تو يه متن رعايت مي‌شه كه بهش مي‌گيم "داستان كوتاه" ؟
از كي داستان‌كوتاه نويسي باب شد؟ از همون اوّل كسايي بودن كه داستان كوتاه بنويسن يا نه؟
بعد اين كه براي داستان كوتاه، حداقل طول(!) هم مطرحه؟ يعني چطور مي‌شه كه هم داستاناي بلند كتاب‌خانه‌ي بابل بورخس، هم داستاناي دو صفحه‌ايِ اتوبوس پير براتيگان مي‌شن داستان كوتاه؟
از داستان كوتاه نويساي معروف دنيا، كي رو مي‌شناسين و چي مي‌دونين؟
چه مجموعه / تك داستان كوتاه‌هايي خوندين كه به نظرتون قوي بودن؛ و چرا؟
و آخر از همه... سوالِ شخصي! خودتون داستان كوتاهُ ترجيح مي‌دين يا هر نوع ديگه‌اي از ادبيات؟

و كلاً هر سوال ديگه‌اي كه در روند تاپيك پيش آيد...

 

[Billy the kid]

پاسخ : داستان كوتاه

بسم الله...

چه تاپیک خوبی! احسنت نرگس!

درباره ی اون پارامتر هایی که پرسیدی، یکی از مهمترین چیز هاش، اینه که داستان کوتاه روی ِ یه موضوع ِ خاص فوکوس می کنه، ولی رمان موضوعش خیلی خاص نیست... مثلا" یه داستان کوتاه می آد درباره ی مشکلات ِ یه آدم عقب افتاده توی ِ یه خانواده حرف می زنه، ولی یه رمان که درباره ی همون موضوعه، می آد چیز های دیگه ای هم قاطی ش می کنه... مثلا" یه داستان ِ فرعی درباره ی مادر خانواده یا یه چیزی تو همین مایه ها... ( اگه درست منظورمُ رسونده باشم! )

درباره ی طولِش باید بگم که ما یه معلمی داشتیم توی اول دبیرستان، معلم پژوهش ِ انسانی مون بود و بهمون ادبیات داستانی درس می داد ( خانم سادات سرکی)، اون می گفت که مهم ترین چیز، همون فوکوس روی ِ موضوع ِ خاصه... بعد وقتی داشت در این باره صحبت می کرد، اسم ِ یه کتابی رو برد که صد و خرده ای صفحه بود ولی داستان ِ کوتاه حساب می شد، به حاطر ِ همون موضوع ِ فوکوسی که گفتم ( ِ ش).

از داستان کوتاه نویسایی که می شناسم، سلینجر یکی از اولین آدم هایی ه به ذهنم می رسه و داستان کوتاهاش به شدت خوبن... فضا سازی ِ عالی و شخصیت پردازی ِ قوی و توجه به جزئیات از ویژگی های سلینجر توی ِ داستان کوتاه ه.
دیگه هاروکی موراکامی هم هست. از ویژگی هایی که موراکامی داره و توی ِ تاپیک ِش هم گفتم، موراکامی یه چیز هایی رو می بینه که آدم های دیگه به ندرت بهش توجه می کنن و با اینکه داستان هاش از نظر ِ من خسته کننده است، اما این تیکه های کوچیکی که توی ِ داستان هاش می گه، باعث می شه آدم بره داستان های بعدی ای که توی ِ کتابش هست رو بخونه.
چخوف هم هست که یکی از گنده های داستان کوتاه نویسیه. چخوف موضوع هاشو خیلی ظریف و دقیق انتخاب می کنه و خیلی خوب اون ها رو پرورش می ده. توی دیالوگ نویسی هم مهارت ِ خاصی داره.
همینگوی هم که معرف ِ حضور ِ همگان هست. من چند تا داستان کوتاه ازش خوندم، موضوع هایی رو که واسه داستان هاش انتخاب می کنه رو به شدت دوس دارم. همینگوی یه افسرده گی ای توی ِ داستان هاش هست که خیلی روی ِ لحن ِ نوشته هاش تاثیر میذاره

توی ِ داستان کوتاه نویسا همینا دیگه به نظرم می رسه که کارهاشون ( اغلبشون) قوی ان.

توی ِ مجموعه داستان کوتاه هایی که خوندم، چن تا هست که خیلی خوبه. یکیش "دلتنگی های نقاش خیابان چهل و هشتم" ه که نیاز به معرفی نداره.
دیگه یکی " مکتب ِ بی خدایی" مال ِ الکساندر تیشما ئه. اکثرا" داستان کوتاه هاش حول و حوش ِ جنگ می گردن و خیلی خوب پرداخته شدن.
دیگه " هدیه غیر منتظره" از استیگ داگرمن ه. اینم مجموعه ی خیلی خوبیه. توی این موضوع هایی رو که انتخاب کرده بود رو خیلی دوست داشتم، بعدش هم طوری اونارو پرداخته بود که با ناباوری ِ تمام، انگار ته ِ داستان یه سیلی توی ِ گوش آدم می زد...

من خودم با داستان کوتاه به شدت حال می کنم... چیز ِ خوبیه!

 

[Arghavan S]

پاسخ : داستان كوتاه

با تشکر از تاپیک :]

درباره‌ی فرق داستان کوتاه و رمان ، علاوه بر چیزی که بیلی بچّه...! گفت ، یه چیز دیگه هم به نظرم می‌رسه - و یحتمل غلطه - ؛ اینه که توی داستان کوتاه محوریت بیشتر روی اتفاق‌هاست تا روی اشخاص . توی رمان می‌شه شخصیت‌ها رو پروروند و خوب معرفیشون کرد که بعد یه ماجرایی رو با استفاده از خصوصیات شخصیتی اونا بیان کرد ؛ اما توی داستان کوتاه فرصت نیست که تک تک ریزه‌کاری‌های شخصیت‌ها رو بیان کرد و اینا .

بقیه رو بعدا می‌گم ، که اگه تاپیک خوابید حرف داشته باشم باز :د

 

[N.M]

پاسخ : داستان كوتاه

يعني اين كه تو داستان كوتاه، شخصيت پردازي اندازه‌ي پرداخت موضوع اهميت نداره؟

مثلاً تو همون "دلتنگي‌هاي نقاش خيابانِ..." . خيليا از داستانِ اول [يك روز خوش براي موزماهي] خيلي خوششون نيومده بود؛ چون از قبلش سيمورُ نمي‌شناختن. اين نقص اون داستانُ مي‌رسونه، يا اين كه صرفاً طبق اصول نوشته شده بود؟

يعني تف به اين قدرتِ انتقال مفهوم من... ده بار اين دو خطُ تايپ كردم، و تهشم نشد اون طور كه مي‌خوام منظورمُ برسونم.

 

[Billy the kid]

پاسخ : داستان كوتاه

قصه ی سلینجر فرق داره با بقیه... سلینجر داستان هاش بهم ربط دارن... اکثرا" حول و حوش ِ خانواده ی گلس و هولدن کالفیلد می چرخن داستان هاش... ولی توی ِ همون موزماهی هم جایی که موریل داره با مامانش صحبت می کنه، شخصیت موریل و مادرش خوب پرداخته شده، شاید به شخصیت پردازی ِ موریس کم توجه شده، ولی این جوری نیست که شخصیت پردازی اصن تعطیل! الآن که فکر می کنم می بینم یه جورایی روی ِ حوادث می چرخه، ولی نه خیلی... یعنی حوادث ِ داستان به شخصیت پردازی ش نمی چربه به نظر ِ من.

 

[Arghavan S]

پاسخ : داستان كوتاه

سلینجر فرق داره ! داستانای سلینجر تقریبا همه‌شون به هم ربط دارن و خب توی هر داستان یه خط شخصیت پردازی کرده‌باشه ته ِ تهش یه چیز قابل‌قبولی در می‌یاد . ولی مثلا موراکامی که داستان کوتاهاش به هم ربطی ندارن ، می‌شه گفت اتفاق‌های داستان به شخصیت‌پردازی ها می‌چربه.

 

[Billy the kid]

پاسخ : داستان كوتاه

سلینجر فرق داره ! داستانای سلینجر تقریبا همه‌شون به هم ربط دارن و خب توی هر داستان یه خط شخصیت پردازی کرده‌باشه ته ِ تهش یه چیز قابل‌قبولی در می‌یاد . ولی مثلا موراکامی که داستان کوتاهاش به هم ربطی ندارن ، می‌شه گفت اتفاق‌های داستان به شخصیت‌پردازی ها می‌چربه.

آره، موراکامی به گمونم این جوریه... ولی فکر نکنم بشه یه نسخه ی کلی داد در این باره... شاید هر نویسنده ای در این مورد سبک ِ مخصوص به خودش رو داشته باشه...

 

[N.M]

پاسخ : داستان كوتاه

آره من دقيقاً حرفم همين بود! كه شايد درباره ى اين نميشه نسخه ى كلي داد.

 

[behradv]

پاسخ : داستان كوتاه

من خیلی در مورد داستان کوتاه بی تجربه م، و خیلی کم خونده م، بنابراین حرفام بسیار نامعتبرن! تک-داستان قبلاً خونده م چند تایی، ولی یادم نیست چی بودن راستش؛ همونایی که تو کتاب ادبیّات و اینا بودن . مجموعه هم فکر کنم فقط یه دونه همین دلتنگی های نقّاش خیابان چهل و هشتم بود، که همین دیروز پریروز تمومش کردم.

در مورد شخصیت پردازی، منم با این تجربۀ کمم موافقم که توی داستان کوتاه اون طور که تو رمانای بلند انجام می شه، امکان انجام شدنش زیاد نیست. شخصیت پردازی کلّاً کار می بره یه کم؛ دیالوگ می خواد، بیان عقاید می خواد، بیان یه سری عادت ها یا رفتارا رو می خواد، و ... واسه همین اگه یه داستان کوتاه بخواد از نظر شخصیت پردازی قوی باشه، باید درصد عمده ای از داستان رو اختصاص بده به اون شخصیته، که متعاقباً موارد دیگه شاید افت کنه. البتّه، یه کار هوشمندانه که می تونه بکنه، و احتمالاً خیلی از نویسنده های داستان کوتاه هم کرده ن، اینه که شخصیت رو در راستای حوادثی که اتّفاق میفته بسازه. یعنی مثلاً به نحوی زیرکانه شخصیت رو در قالب اتّفاقایی که میفته و پستی و بلندی های هر چند کم داستان معرّفی کنه.. . ضمناً من به عنوان کسی که یک روز خوش برای موزماهی رو خونده، بدون این که سیمور گلَس رو بشناسه، بگم که با وجود نشناختنم، اون داستان از نظرم یکی از 3 تا بهترین داستانای دلتنگی های نقّاش خیابان چهل و هشتم بود. خوب این از دو حالت خارج نیست[nb]دوّمی محتمل تره ![/nb]:
1) لزوماً شخصیت پردازی لازمۀ این نیست که خواننده از داستان لذّت ببره.
2) بهراد خوانندۀ عجیبی است که برخلاف اون خیلیای دیگه، از این داستان خوشش اومده.

در مورد نظر شخصیم هم، من داستان و رمان بلند رو ترجیح می دم. داستان کوتاه از نظر عدّه ای یه خوبی ای که داره زود تموم شدنشه، که مثلاً به جای یکی دو ماه، یکی دو روز طول می کشه (البتّه نه اون صد و چند صفحه ای ها! داستانا کوتاهِ حقیقتاً کوتاه!) این برای کسی که وقت زیادی واسه مطالعه نداره، ویژگی مثبت می تونه باشه، ولی من رو شخصاً اذیت می کنه یه کم، چون تا میام ببینم کی به کیه، داستان تموم می شه! گذشته از این زود تموم شدن، خوبی ها و زیبایی های خودش رو هم داره مسلّماً. با این حال، من داستان معمولی (بلند!) رو به خاطر این که معمولاً بیشتر خواننده رو درگیر خودش می کنه، با شخصیت هاش عمیق تر می شه دوست شد، و درونمایه هاشون غالباً قوی تر و بهتره، ترجیح می دم. همۀ اینا هم به خاطر اینه که نویسنده فرصت بیشتری برای پرداختن به زاویه های مختلف داستانش داره، و باعث نمی شه داستان کوتاه بد یا ضعیف باشه، چون به هر حال نوشتن داستانی که توی چهارچوب نسبتاً تنگ داستان کوتاه بگنجه، خودش هنر می خواد.

 

[nimche]

پاسخ : داستان كوتاه

یه چیزی:
این قضیه ی شخصیت پردازی یا پرداختن به داستان، اونقدر هم به نظرم تعیین کننده تو داستان کوتاه یا رمان بودن نیستها. ای بسا رمان که توش اونقدر شخصیت، حتی شخصیت اصلی و قهرمان رمان پرورونده نشده و ای بسا داستان کوتاه که بیش از نیمیش رو توصیف و شخصیت پردازی گرفته. پس به گمانم این اون قدرا هم تعیین کننده نیست.
درضمن این خارجیها، انقدر علمو پیشرفت دادن که داستان کوتاهِ کوتاه و داستان کوتاه و داستان کوتاه-بلند و داستان بلند و رمان و کلی ازین برچسبای دیگه ساختن که کلا خودشون هم گیج کردن....حالا ما بخوایم دونه به دونه فرق داستان کوتاه رو با اینا بررسی کنیم...پاک گیج میشیم..

 

[شبنم...]

پاسخ : داستان كوتاه

در عین کوتاهی جذاب و هیجانی هستن
ولی بعضی رمان ها با 800صفحه میشه گفت به درد نخورن
کیفیت مهمه نه کمیت

 

[آیدا :)]

پاسخ : داستان كوتاه

منم با نظر شبنم موافقم
گاهی اوقات پیش میاد که آدم یه داستان طولانی رو میخونه و آخرش هم بدون هیچ موضوع جالبی تموم میشه ولی بعضی از داستان های کوتاه بعد از خوندنش احساس خوبی میکنه و به نظرش این داستان خوب میاد . نمی تونیم کاملا قطعا بگیم داستان های کوتاه فوق العاده ند و داستان های بلند نه و برعکس.