میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

[ارنواز]

سلام.
با سپاس ویژه از دوستانی که تو نظر سنجی این تاپیک شرکت کردند.
خب سبک عراقی به عنوان موضوع مورد بحث انتخاب شد . برای شروع کار میتونیم ویژگی های سبک عراقی و تفاوت هاش رو با دوره ی پیشین یعنی سبک خراسانی بررسی کنیم و بعد بپردازیم به عوامل تاثیر گذار درین دروه ، انواع ادبی که گسترش پیدا کرده ، شعرای نام دار این سبک و چیزهایی ازین قبیل.
این مقاله ی مفیدی هست برای آشنایی بیشتر با سبک عراقی و این وبلاگ هم برای آشنایی با شعرا اطلاعات خوبی میده بهتون.

+ و اینکه منتظر حضور پرشورتان هستیم

 

[ارنواز]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

خب ... میزگرد شروع شد !

سبک عراقی به سبکی از شعر گفته میشه که از قرن ششم تا نهم رواج داشته و به دلیل بالندگی در عراق عجم یعنی نواحی ری و اصفهان و شیراز و... (جالبه بدونید «عراق» معرب کلمه ی «اراک» هست که امروز اسم مرکز استان مرکزی هست !) به سبک عراقی معروف شده.
شعرایی مثل انوری و جمال الدین عبدالرزاق و پسرش کمال الدین اصفهانی و مسعود سعد سلمان از بنیان گذاران این سبک بودن و حافظ و سعدی و مولوی و نظامی و خاقانی قله های سبک عراقی !
ویژگی های سبک عراقی تو کتاب درسی ما این طور اومده :
1- ورود لغات و ترکیبات متعدد از لهجه های محلی به زبان فارسی دری
2- نفوذ عمیق تر و گسترده تر فرهنگ اسلامی
3- نفوذ افکار و اصطلاحات صوفیه در شعر و رواج عرفان اسلامی
4 بدبینی شاعران نسبت به اوضاع زمان براثر نا بسامانی های این دوره
5 ورود روز افزون لغات عربی و استفاده ی فراوان از استعاره و کنایه و اصطلاحات فلسفی، کلامی، طبی، نجومی و غیره که فهم شعر را اندکی دشوارتر می ساخت
6- گسترش حوزه ی زبان و ادبیات فارسی در نقاط مختلف ایران و شبه قاره ی هند
به نظر من برای شروع بهتره از ویژگی های سبک عراقی شروع کنیم و تفاوت هاش با سبک خراسانی.

 

[kazem va f]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

به نظر من یکی دیگه از تفاوت های این سبک با سبک خراسانی اینکه در سبک خراسانی بیشتر شاعران در قالب قصیده شعر می سرودند و این قالب مورد توجه بود ولی در سبک عراقی شاعران بیشتر متمایل به غزل بودند که این هم بخاطر تفاوت مضمون های این 2 سبک است.

 

[ارنواز]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

به نظر من یکی دیگه از تفاوت های این سبک با سبک خراسانی اینکه در سبک خراسانی بیشتر شاعران در قالب قصیده شعر می سرودند و این قالب مورد توجه بود ولی در سبک عراقی شاعران بیشتر متمایل به غزل بودند که این هم بخاطر تفاوت مضمون های این 2 سبک است.

بله. مضامین غالب در سبک خراسانی مدح و وصف بوده که قالب قصیده مناسبه براش و مضامین عمده ی سبک عراقی موضوعات عرفانی و عشقی و ایناست که قالب غرل مناسبه .

 

[N.M]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

چيزه، درباره‌ي اين مورد كه :
1- ورود لغات و ترکیبات متعدد از لهجه های محلی به زبان فارسی دری
مي‌شه مثال بزني از شاعرايي كه گفتي؟ حافظ، سعدي...

 

[ارنواز]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

چيزه، درباره‌ي اين مورد كه :
1- ورود لغات و ترکیبات متعدد از لهجه های محلی به زبان فارسی دری
مي‌شه مثال بزني از شاعرايي كه گفتي؟ حافظ، سعدي...

والا من اون قدر مسلط نیستم به شعر های اینا که بخوام مثال بزنم ولی خب مثلا یادمه یه جایی تو شعر انوری اصطلاح «گرونه» داشت که مال طرف خراسانه و یعنی گلوله ی نخ یا مثلا «شوم پی» گمونم خراسانی باشه که تو این بیت هست : که کنی فارغ و آسوده دل خلق خدای/زین فرومایه غز شوم پی غارتگر
و خب نوع لهجه ها و محل قرار گرفتن ارکان جمله تو شعر وارد شده که خب بازم من مسلط نیستم به لهجه ها و شعرا متاسفانه!

 

[ارنواز]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

از اونجایی که بحث پیش نمی ره به نظرم بریم سراغ شعرای معروف سبک عراقی و در مورد نحوه ی شاعری ـشون بحث کنیم .

اولین شاعر نام دار این سبک «محمد انوری» هست که قصیده سُراست و مداح ! در واقع ویژگی های اصلی سبک عراقی که شامل غلبه ی غزل گویی بر قصیده سُرایی و افکار صوفیانه و ایناست هنوز تو شعر انوری راه پیدا نکرده.
ازونجایی که انوری در زمان حکومت سلجوقیان بر ایران زندگی میکرده و سلاجقه هم علاقه ای به شاعرنوازی و اینا نداشتن (برخلاف سامانیان و غزنویان) بیشتر شعرهاش به جای مدح شاهان در ذم مخالفان و دشمنان اوناست که بازم پاداش قابل توجهی بابت شعراش دریافت نمیکرده !
انوری ابداع کننده ی قالب قطعه هم هست!
درباره «مسعود سعد سلمان» اگه حرفی هست می شنویم (یعنی می خونیم)!

 

[ریـحـانـه]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

بعد محمدانوری به خاطر این همه مخالفتش مجازات نشده؟
حالا این مجازات به هرشکلی منظورمه.
کلا اوضاع شاعرا اون زمان چه طور بوده؟

 

[N.M]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

مسعود سعد سلمان، يه بيچاره‌ي لاهوري -البته در اصل همداني- بوده كه بيست سال، اونم از دوران جوونيش توي زندان بوده. خب واضح و مبرهن است كه چنين فردي، اگه قريحه‌ي شاعري داشته باشه حبسيّه‌هاش عالي در مي‌آن! البته فقط حبسيه نداره و انواع ديگه، مثلاً شعراي هجو و مدح و اينائم داشته. اما معروفيتش به خاطر همون حبسيه‌هاشه.

خب،‌ مثلاً تو همچين شعري ازش، چند تا از نشانه‌هاي سبك كه بالا گفته شدُ توش مي‌شه گفت؟ :-همچنان گيج

 

[ارنواز]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

بعد محمدانوری به خاطر این همه مخالفتش مجازات نشده؟
حالا این مجازات به هرشکلی منظورمه.
کلا اوضاع شاعرا اون زمان چه طور بوده؟

انوری مخالفت نمیکرده ! گفتم در هجو مخالفان و دشمنان شعر می گفته !
ولی در کل اوضاع شاعران خوب نبوده به خصوص در مقایسه با شاعران عصر سامانی و غزنوی که تو ناز ونعمت زندگی میکردن این شعرا فرقی با مردم عادی نداشتن !

خب،‌ مثلاً تو همچين شعري ازش، چند تا از نشانه‌هاي سبك كه بالا گفته شدُ توش مي‌شه گفت؟ :-همچنان گيج

ببین نرگس میشه پیدا کرد ولی چیزی که هست اینه که اینا اولین شاعران این سبک هستن و هنوز پیوستگی زیادی با سبک خراسانی دارن درنتیجه نمیشه ویژگی ها رو به کمال تو شعرشون پیدا کرد ولی مثلا تو شعر مولوی یا حافظ همه ـشو تقریبا میشه دید !
مثلا مورد 4و5 و شاید1 رو میشه دید تو این شعر.

 

[ارنواز]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

آقا/آغا من نمیخوام پست متوالی بدم ولی خب چاره ای نیست !

چيزه، درباره‌ي اين مورد كه :
1- ورود لغات و ترکیبات متعدد از لهجه های محلی به زبان فارسی دری
مي‌شه مثال بزني از شاعرايي كه گفتي؟ حافظ، سعدي...

من یه چیزی در این مورد پیدا کردم که البته مطمئن نیستم بازم
گل همین پنج روز و شش باشد وین گلستان همیشه خَوش باشد
شعر دیباچه ی گلستان ـه که سعدی میگه خَوش که فکر کنم شیرازیه

 

[sayna]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

4 بدبینی شاعران نسبت به اوضاع زمان براثر نا بسامانی های این دوره

یه سوال ! این بدبینی واقعا توی شعرشون بازتاب داشته؟ آخه وقتی می‌گیم شاعر نسبت به اوضاع زمان بدبین بوده، آدم یاد شعر های اجتماعی و اعتراضی میفته. واقعا اینطوری بوده؟ می‌شه چند تا مثال بزنید ازش؟ ( جز حافظ )

 

[ارنواز]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

یه سوال ! این بدبینی واقعا توی شعرشون بازتاب داشته؟ آخه وقتی می‌گیم شاعر نسبت به اوضاع زمان بدبین بوده، آدم یاد شعر های اجتماعی و اعتراضی میفته. واقعا اینطوری بوده؟ می‌شه چند تا مثال بزنید ازش؟ ( جز حافظ )

آره این بدبینی رو میشه واقعا دید .
مثلا تو حبسیه های مسعود سعد (مثلا شعر شخصی به هزار غم گرفتارم/در هر نفسی به جان رسد کارم ... که تو ادبیات2 هست ) زیاد دیده میشه بدبینی !
یا شعر های خیام که دیگه اوج بد بینی هست گاهی مثلا :
ای کاش که جای آرمیدن بودی یا این ره دور را رسیدن بودی
کاش از پی صد هزار سال از دل خاک چون سبزه امید بر دمیدن بودی
و نمونه های زیاد دیگه یا مثلا رباعیات عطار رو هم میشه گفت که الان نمونه به خاطر ندارم!

ولی مثلا تو شعر مولوی این بدبینی نیست و دلیلش اینه که مولوی تو خاک ایران زندگی نمیکنه و از اوضاع بد اجتماعی خیلی مطلع نیست و خودش در شرایط خوبی زندگی میکنه .

 

[ارنواز]

پاسخ : میزگرد تاریخ ادبیات ایران - سبک عراقی

خب متاسفانه استقبالی از میزگرد نشد! بازم ممنون از دوستانی که شرکت کردن ! :)