پاسخ : آغاز مسابقه تاریخ به سبک جدید
به نام خداوند مهربان
دلـایل شکسـت ایـران زمـان قاجـار در جـنگ با روسـیه :
دلایل خصومت روسیه با ایران مربوط میشه اراضی که تحت تسلط ایران یا جزعی از ایران هستند . برای رسیدن به دریای آزاد
1.قفقاز ، که مردم جنوب و مرکزش طرف ایران بودند . و مردم شرقش هم با ایران بودند و در ضمن مسلمان هم بودند . خب ، این باعث نارضایتی روسیه شده بود .چون ناحیه قفقاز به دلیل آن که نقطه اتصال قاره های آسیا و اروپا می باشد و نیز به دلیل منافع سرشار اقتصادی و مواهب فراوان طبیعی اش منطقه ی خوبی بوده .
یه نکته : در زمان پطر کبیر توجه روس ها به این ناحیه بیشتر شد ولی پطر نتونست به این ناحیه و به آب های خلیج فارس دست پیدا بکنه و بعد ، در زمان کاترین دوم شد
2. گرجستان که ناحیه حاصلخیز سبز و خرمی است که در دامنه کوههای قفقاز و در سواحل شرقی دریای سیاه قرار داره و از قدیم ها جزو ایران بوده و آقا محمد خان هم اونو تصرف میکنه و میشه تحت تسلط ایران .
که در واقع جنگ های ایران و روسیه هم از همین گرجستان شروع میشه
داستانش
در سال 1215 قمری ، زمان حکومت فتحعلی شاه ، حاکم گرجستان ، حاکمیت روسیه بر گرجستان رو پذیرفت ، اما برادر حاکم ، که با این حرکت مخالف بود به ایران پناهنده شد و روسیه هم همین رو بهونه قرار داد و به قفقاز حمله کرد . پس میشه گفت در واقع دلیل اصلی جنگ ایران و روسیه ، گرجستان بود
در پی حمله ی روسیه به قفقاز ، در سال 1218 گنجه ، که در شرق قفقاز بود تصرف شد . هرچند حاکم ایرانی گنجه زور خودشو زد ، اما نشد ، چون حاکم ایروان هم تسلیم شد و...
در پی این اتفاق
روس ها تلاش کردند تا ارس پیش برن
فتحلی شاه ، این رو که فهمید ، عباس میرزا ، جانشین خودش رو ، با سپاهی برای دفاع فرستاد .
جنگ اچمازین : در سال 1219 ، عباس میرزا توی آدربایجان ( محل زندگی ولی عهد ها ) سپاهشو آماده کرد و برای تنبیه حاکم ایروان راهی اونجا شد ، یکی از فرماندهان روسی به کمک حاکم ایروان اومد و سه روز عباس میرزا و سپاهیانش رو گلوله باران کرد و وقتی دید نمیتونه با اونها مقابله کنه عقب نشینی کرد و به دنبالش حاکم ایروان عذر خاهی کرد . در همین حین ، اون فرمانده ی روسی ، دوباره حمله کرد ...
و در پی دفاع عباس میرزا و سپاهش ، حاکمیت ایروان به دست حاکم الانش افتاد .
جنگ بعدی ، جنگی بود که در اون ، فرمانده ای که به حاکم ایروان کمک کرد و بعد هم شکست خورد کشته بشه ، فرمانده ی کل ارتش روسیه ، ژنرال سیسیانوف . که بعد از کشته شدنش ، ارتش روسیه مجبور شدن برگردن
از کجا ؟ از لشکر کشی به سواحل گیلان ...
علت های دگ ی شکست روسیه نبودن بندر درست و حسابی در سواحل گیلان و نبودن آدوغه ی کافی برای ارتش روس بود
پس ایندفعه ، ارتش ایران ، کار چندان مهمی نکردن و باز هم شرایط جغرافیایی ایران ، ایران ، و در اقع سواحل گیلن رو نجات داد .
جنگ اصلاندوز
بعد از سیسیانوف ، گودوویچ فرمانده شد و همزمان با اون ، ژنرال گاردان برای تقویت ارتش ایران کارهایی میکرد . این فرمانده ی جدید ، یهو به ایروان حمله کرد . اما شکست خورد و برگشت
"عباس میرزا برای تنبیه سپاه روسیه از تبریز به نخجوان رهسپار شد و طی چند نبرد در اطراف شهر ایروان و دریاچه گوگچه سپاهیان روس را مغلوب کرد. در سال ۱۲۲۵ه. ق. حسین خان قاجار حاکم ایروان علیه روسها شورش کرد و جمع زیادی از روسها را به اسیری گرفت و عازم تهران کرد. این روزها (۱۲۲۶- ۱۲۲۵ه. ق) مقارن با خروج گاردان از ایران و ورود هیات نظامی انگلیسی به ایران است. "
روسیه تقاضای صلح ، با شروطی داد که ایران نپذیرفت [nb]در دست داشتن مناطق فتح شده و اجازه ی ورود به ایران برای حمله به عثمانی[/nb] و جنگ ادامه پیدا کرد . عباس میرزا در نزدیکی ارس در محلی به نام اصلاندوز اردو زد و یه دفه سپاه روس بهش حمله کرد و ایران شکست خورد [nb]بخاطر چند تا مشکل درون سپاهی و در ضمن ، در همون موقع ، گروهی از ترک ها شورش کردند و هرج و مرج شد. [/nb] .
عهدنامه ی گلستان
روسیه در همین زمان ، درگیر جنگ با ناپلعون بود
ایران برای صلح به روسیه رفت و روسیه استقبال کرد و رار داد امضا شد
با این امضا تمام نواحی شمال رود ارس مال روس ها شد و مرز ایران تغییر کرد
دوره ی دوم جنگ ها
در دوره ی قبل ، بین ایران و روسیه مرز خیلی معلومی نبود و اوضاع در هم و برهمی که داخل ایران بود ، باعث شروع بود
از یه طرف یکی از حکام نمی خاست به دولت مالیات بپردازه
از یه طرف یه سری از حکام و ملیت ها ، از حکومت روسیه بر خودشون ناراضی بودن
ایران به طور یهویی به روسیه حمله کرد و تونست بخش زیادی از مناطق اشغال شده رو پس بگیره.[nb]باکو، دربند، شوشی، داغستان، ایروان و تالش[/nb]
در همین حین
یکی از ژنرال های روس ، پاسکویچ ، از جنگ با عثمانی برگشت و به ایران و جنگ با ایران اومد . عباسس میرزا با سپاه 30 هزار نفری راه افتاد و نزدیک بود ایران پیروز بشه . اما وزیر اعظم جدید ایران طولش داد و نیرو دیر رسید و....
پیشرفت قوای روس به سوی پایتخت در جنگ دوم
پس از تصرف گنجه و وارد آمدن تلفات سنگین به سپاه ایران سرانجام معابر ارس به دست روسها افتاد. کشتیهای جنگی روسیه در سواحل روسیه با ترکمانان و ایلات یموت سازش کردند و حتی آنها را به طغیان علیه دولت ایران وادار کردند. عباس میرزا نیز آخرین نیروهای خود را در سردار آباد متمرکز و به سال ۱۲۴۳ (ه. ق) با قوای روسیه به نبردی سخت پرداخت اما نرسیدن آذوقه و جیره و مواجب سپاهیان از تهران باعث تضعیف و متزلزل شدن روحیه سربازان ایرانی شد و سردارآباد به تصرف سردار روس درآمد. قوای ایران به کلی از ساحل چپ رود ارس به داخل آذربایجان رانده شدند. پاسکویچ در تعقیب سپاه وارد آذربایجان شد و پایتخت ایران را مورد تهدید نظامی قرار داد. پس از آن عباس میرزا دستههای متفرق سپاه خود را به خوبی تمرکز داد و حفظ تبریز را به آصفالدوله سپرد اما با خیانت آصفالدوله تبریز توسط ارتش روسیه تصرف شد. سپاه روسیه بدون مقاومت مردم وارد شهر شده و ذخایر و مهمات دولتی را به تصرف درآوردند. با تصرف تبریز نیروهای ارتش روسیه تا ده خوارقان پیش رفتند. در این هنگام بود که عباس میرزا فتحعلی خان رشتی را نزد پاسکویچ فرستاد و از وی تقاضای صلح کرد.
عهدنامه ترکمانچای
نوشتار اصلی: عهدنامه ترکمانچای
شرایطی که پاسکویچ برای عقد مصالحه جدید پیشنهاد کرد بسیار سنگین بود اما سفیر انگلستان (مک دونالد
) در تهران که بیشتر از فتحعلی شاه از پیشروی سپاه روسیه میترسید، در عقاید خود پافشاری کرد و شاه را به قبول شرایط صلح واداشت. پس از وساطت سفیر انگلیس مجلسی در قریه ترکمانچای (اردوگاه پاسکویچ) مرکب از عباس میرزا، آصفالدوله و حاجی میرزا ابوالحسن خان شیرازی تشکیل شد و عهدنامهای در ۱۶ فصل و یک قرارداد تجاری الحاقی در ۹ فصل نوشته شد و در تاریخ ۵ شعبان ۱۲۴۳ هجری به امضای نمایندگان ایران و روسیه رسید.
روسها با در دست داشتن امتیازات پیمان ترکمانچای، شمال ایران را قبضه کرده و اعتبار بینالمللی ایران را کاملاً مخدوش ساخته بودند.
بعد از این واقعه دیگر میان روس و ایران حوادث مهم و برخوردهای دامنه داری، مگر در مورد آشوراده و چند پیشامد کوچک دیگر، رخ نداد.
نتیجه ی کلی که میشه از این ماجرا ها گرفت :
1. دلایل افزایش خصومت ها و به وجود آمدن دو دوره جنگ :
الف . گرجستان و جغرافیای اون [nb]در بالا بهش اشاره ی کامل شده[/nb]
ب . قفقاز و شرایط و منابع و جغرافیا
که هردو حکومت ، ایران و روسیه ، بر سر تسلط بر اون دعوا داشتند به نوعی
2.دلایل شکست ایران و برقراری قرار داد های گلستان در دوره ی اول و ترکمانچای در دوره ی دوم :
که خودش به دو دسته ی دلایل داخلی و خارجی میشه :
دلایل خارجی :
الف . نابرابری تجهزاتی ایران مقابل روسیه به طوری که تجهیزات نطامی ایران ، شامل سواره نظام میشد ،و تجهیزات روس ها ، شامل توپخانه ها و ابزار پیشرفته ی .
ب . تجربه ی فرماندهان روسی ، در جنگهایی که با امپراتوری عثمانی و جبهه های شرق اروپا داشتند
دلایل داخلی :
الف .عدم اعتماد کامل فتحعلی شاه به ولیعهد خود ، به طوری که فرماندهی قسمتی از سپاه رو به صدر اعظم قبلی خودش سپرد
ب. فتحعلی شاه از کمک آنچنانی به وعباس میرزا خودداری میکرد ، بدون آذوقه و مهمات هم که نمیشه جنگید . در نتیجه عباس میرزا دلسرد شد .
پ. فتحعلی شاه برای دور ماندن از جنگ ، از چمن سلطانیه به تهران رفت . و این یعنی اختلاف میان شاه و فرمانده ی سپاه
منابع:
کتاب
تاریخ روابط خارجی ایران نوشته ی عبدالرضا هوشنگ مهدوی
ایران در دوره ی قاجاریه نوشته ی علی اصغر شمیم
تاریخ ایران ، از باستان تا به امروز ترجمه ی کیخسرو کشاورزی