آموزش زبان ترکی استانبولی

[Su Señor]

زمان آینده در گذشته در زبان ترکی استانبولی را میتوان در فارسی به صورت عبارت «قرار بود …» معادل کرد. کاربرد این فعل بیان اعمالی است که در گذشته برنامه ریزی کرده‌ بودیم که انجام دهیم اما به هر دلیلی آن اتفاق رخ نداده است.

 

[Su Señor]

حالت مثبت
برای ساختن این زمان در حالت مثبت، ابتدا باید پسوندهای آینده -ecek/-acakرا به بن فعل وصل کنیم. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz. بعد از آن پسوند گذشته -ti/-tı و شناسه به بن فعل اضافه می‌شود.

قرار بود پاک کنیم silecektik
قرار بود پاک کنم silecektim
قرار بود پاک کنید silecektiniz
قرار بود پاک کنی silecektin
قرار بود پاک کنند silecektiler
قرار بود پاک کند silecekti

 

[Su Señor]

حالت منفی
برای منفی کردن این زمان باید پسوند آینده را منفی کنیم یعنی یکی از پسوندهای -meyecek/-mayacak را به بن فعل متصل کنیم. بعد از آن هم پسوندهای گذشته و شناسه به فعل می‌چسبند.



قرار نبود تلفن کنیم aramayacaktık
قرار نبود تلفن کنم aramayacaktım
قرار نبود تلفن کنید aramayacaktınız
قرار نبود تلفن کنی aramayacaktın
قرار نبود تلفن کنند aramayacaktılar
قرار نبود تلفن کند aramayacaktı

 

[Su Señor]

سوالی مثبت و منفی
برای سوالی مثبت و منفی، کافی است بعد از فعل مثبت و منفی پسوند پرسشی mi/-mı به علاوه y میانجی و پسوند گذشته و شناسه را بیاورید، مثلا:

?uyuyacak mıydım (قرار بود بخوابم؟)

?bitirmeyecek miydim (قرار نبود تمام کنم؟)

 

[Su Señor]

آینده در گذشته نقلی
این زمان مانند زمان آینده در گذشته در زبان فارسی معادل ندارد. از این زمان برای بیان عملی که قرار بود انجام شود استفاده می‌شود. منتها در این زمان ما از وقوع یا عدم وقوع عمل مطمئن نیستیم و تنها داریم چیزی که شنیده‌ایم نقل قول می‎کنیم.

 

[Su Señor]

حالت مثبت
برای ساختن این زمان در حالت مثبت، ابتدا باید پسوندهای آینده -ecek/-acakرا به بن فعل وصل کنیم. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz. بعد از آن پسوند نقلی miş/-mış و شناسه به بن فعل اضافه می‌شود.


قرار بوده صحبت کنیم konuşacakmışız
قرار بوده صحبت کنم konuşacakmışım
قرار بوده صحبت کنید konuşacakmışsınız
قرار بوده صحبت کنی konuşacakmışsın
قرار بوده صحبت کنند konuşacaklarmış
قرار بوده صحبت کند konuşacakmış

 

[Su Señor]

حالت منفی
برای منفی کردن این زمان، کافی است پسوند meyecek/-mayacak را به بن فعل متصل کنید و بعد از آن پسوند نقلی و شناسه را بیاورید.


قرار نبود تلفن کنیم tutmayacakmışız
قرار نبود تلفن کنم tutmayacakmışım
قرار نبود تلفن کنید aramayacaktınız
قرار نبود تلفن کنی tutmayacakmışsın
قرار نبود تلفن کنند aramayacaktınız
قرار نبود تلفن کند tutmayacakmış

 

[Su Señor]

صفت‌ها اسم را توصیف می‌کنند و کیفیت و چگونگی افراد، اشیاء، مکانها و … را بیان می‌کنند. صفت‌ها تنها یک شکل و ساختار دارند یعنی چه برای اسم مفرد چه اسم جمع از یک حالت صفت استفاده می‌کنیم. همه واژه‌هایی که نشاندهنده رنگ، شکل، تعداد، حالت، جنس و … اسامی باشند، صفت محسوب می‌شوند. در زبان ترکی برخلاف زبان فارسی، صفات قبل از اسم می‌آیند. به مثال‌ها نگاه کنید:

Beyaz ev (خانه سفید)

Güzel araba (ماشین زیبا)

صفات در زبان ترکی می‌توانند به عنوان اسم نیز به کار روند. این کاربرد تا حدودی در زبان فارسی نیز رایج است، مثلا می‌گوییم «جوان‌ها پرانرژی هستند» یا «قرمزه گرانتر است». در زبان ترکی نیز مشابه چنین جملاتی ساخته می‌شود:

.Kırmızı pahalı (قرمزه گرانتر است.)

.Gençler daha hareketlidir (جوان ها پرانرژی هستند.)

توجه

توجه کنید که موصوف هیچ پسوندی به خود نمی‌گیرد.

 

[Su Señor]

صفت تفضیلی
پسوند –تر که نشانه صفت تفضیلی در فارسی است در زبان ترکی به صورت پیشوند نمایش داده می‌شود. پیشوند daha معادل –تر در فارسی است، مثلا daha güzel یعنی زیباتر و daha büyük یعنی بزرگتر. به چند مثال توجه کنید:

. Sen daha güzelsin (تو زیباتری.)

نکته

اگر بخواهید چیزی را به صورت منفی مقایسه کنید به جای daha از daha az استفاده کنید. در زبان فارسی این گونه صفات را مقایسه نمی‌کنیم:

daha az hızlı (کمتر سریع)

نکته

اگر بخواهید دو چیز را با هم مقایسه کنید، باید بعد به اسم اول پسوند den/dan به معنای «از» را اضافه کنید، مثلا:

.Ben senden daha zekiyim (من از تو باهوش‌تر هستم.)

نکته

وقتی دو چیز در یک صفت با هم برابر هستند برای مقایسه از ساختار زیر استفاده می‌کنیم:

اسم اول + de + اسم دوم + kadar + صفت

.Beril de Gökçe kadar güzel (بریل به اندازه گوچکه زیبا است.)

.Ben de senin kadar güzelim (من به اندازه تو زیبا هستم.)

توجه

توجه کنید که اگر اسم دوم به صورت ضمیر بیاید باید با پسوند ملکی همراه باشد مانند (benim, senin, bunun, şunun).

 

[Su Señor]

صفات عالی
اگر قبل از صفت پیشوند “en” را قرار بدهید آن صفت عالی می‌شود و معنای (ترین) می‌دهد، مانند:

en hızlı (سریع‌ترین)

en yavaş (یواش‌ترین)

وقتی بخواهید در جمله از صفت عالی استفاده کنید باید ابتدا صفت عالی را بیاورید، بعد از آن ضمیر را به صورت ملکی بیاورید، مثلا:

.En güzel benim (من زیباترین هستم.)

.Bu sınıftaki en güzel kız sensin (در این کلاس، تو زیباترین هستی.)

نکته

عدد یک (bir) هم می‌تواند صفت و هم حرف تعریف نامعین باشد. اگر به تعداد اشاره کند، صفت و اگر به نامشخص بودن اسمی اشاره کند حرف تعریف نامعین محسوب می‌شود، به مثال‌ها توجه کنید:

Sınavdan sadece bir öğrenci geçebildi (تنها یک دانش‌آموز می‌تواند در امتحان قبول شود)

در اینجا bir عدد است.

Bir öğrenci daima derslerine çalışmalıdır (یک دانش‌آموز همیشه باید درس‌هایش را بخواند)

در اینجا bir حرف تعریف نامعین است.

 

[Su Señor]

قید حالت و کیفیت فعل را نشان می‌دهد. قیدها کاربردهای مختلفی دارند و اولین و مهم‌ترین کاربرد آنها دادن اطلاعات بیشتر درباره “فعل” است، اما علاوه بر فعل گاهی صفات را هم توصیف می‌کنند. در زبان ترکی قیدها بر این اساس به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند: قیدهای زمان، مکان، حالت و تکرار.

بعضی قیدها از طریق اضافه کردن پسوند ce- به صفت درست می‌شوند، مثلا:

Yavaş (آهسته)

Yavaşça (به آهستگی)

این پسوند طبق اصل تطابق آوایی، به خاطر اینکه آخرین حرف صدادار واژه a بوده از ce- به ca- تبدیل شده است. تبدیل c به ç نیز به این دلیل است که اگر واژه‌ای به یکی از حروف f,s,t,k,ç,ş,h,p ختم شود، حرف اول پسوند باید از بین همین حروف انتخاب شود.

با اضافه کردن عبارت bir şekilde به صفت نیز می‌توان قید ساخت، مثلا:

Yavaş bir şekilde = yavaşça

برخی قیدها بدون پسوند هستند و خود کلمه قید محسوب می‌شود، به مثال زیر نگاه کنید:

.Eve çok geç geldi (او خیلی دیر به خانه آمد)

در مثال بالا geç یک قید زمان و به معنای دیر است.

یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای تشخیص اینکه واژه قید است یا نه این است که به کلمه بعدش نگاه کنید. اگر کلمه بعد فعل بود، واژه قید است و اگر فعل نبود قید نیست. به مثال‌های زیر توجه کنید:

.Jack güzel bir şarkı söyledi (جک یک آواز خوب خواند.)

در این مثال، بعد از güzel واژه şarkı آمده که اسم است، پس güzel در این جمله صفت است.

.Jack şarkıyı güzel söyledi (جک خوب آواز خواند)

در این جمله، بعد از güzel فعل söyledi آمده، پس güzel قید است.

قیدها از لحاظ ساختار به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

• قیدهای تک کلمه‌ای: این قیدها از یک واژه بدون پسوند و پیشوند ساخته شده اند و خود به تنهایی قید محسوب می‌شوند، مثلا:

çok, hemen, geç, daha, fazla

• قیدهای مشتق: این قیدها از اضافه شدن پسوند و پیشوند به افعال یا اسامی درست می‌شوند، مثلا:

kış – ın —-à kışın (در زمستان)

bir – den —-à birden(ناگهان)

er-ken —–à erken(زود)

gece-leyin —-à geceleyin(در شب)

an-sız-ın —–à ansızın(یکدفعه)

• قیدهای مرکب: این قیدها از دو کلمه درست شده اند، مثلا:

bu – gün ———> bugün (امروز)

bir – az ———> biraz (یک کم، کمی)

ne – asıl ———> Nasıl (چگونه)

ne – için ———> niçin (چرا، برای چه)

akşam – üstü —–>akşamüstü (طرف‌های غروب)

• قیدهای عبارتی: این قیدها از دو یا چند واژه تشکیل شده‌اند و با هم به عنوان یک واحد زبانی نقش قید را ایفا می‌کنند، مثلا:
• pek az (خیلی کم)
• bir hayli (خیلی زیاد)
• ikide bir(مدام)
• tek tek (یکی یکی)

 

[Su Señor]

جایگاه قیدها
جایگاه قیدها در جمله معمولا در ابتدای جمله است، به دو مثال زیر توجه کنید:

Bazen kitap okurum (بعضی اوقات کتاب می‌خوانم)

Asla sigara içmeyeceğim (اصلا سیگار نمی‌کشم)

 

[Su Señor]

دیشب dün gece
فردا yarın
اواخر son zamanlarda
هنوز henüz
امشب bu gece
امروز bugün
اخیرا، به تازگی Yakın zamanda
هنوز hala
بعدا Sonra
دیروز dün
قبلا zaten
بلافاصله hemen
حالا şimdi
امروز صبح bu sabah
هفته بعد Gelecek hafta
به زودی yakında

 

[Su Señor]

جدول قیدهای مکان پرکاربرد
ترجمه قید
اینجا burada
آنجا orada
همه جا her yerde
هیچ جا herhangi bir yerde

 

[Su Señor]

جدول قیدهای حالت پرکاربرد

خیلی çok
به دقت dikkatlice
واقعا Gerçekten
به تنهایی tek başına
به آهستگی Yavaşça
به سرعت Hızlı
با هم birlikte
تقریبا neredeyse

 

[Su Señor]

جدول قیدهای تکرار پرکاربرد
ترجمه قید
همیشه her zaman
بعضی اوقات bazen
به ندرت nadiren
اصلا asla

 

[Su Señor]

جایگاه حروف اضافه در زبان ترکی با فارسی و انگلیسی متفاوت است. حروف اضافه در این زبان، یا به صورت پسوند به انتهای واژه می‌چسبند، یا به صورت یک واژه بعد از اسم قرار می‌گیرند. پسوندهای حرف اضافه‌ای در زبان ترکی هر کدام یک حالت دستوری می‌سازند که به آنها case گفته می‌شود. مثلا حرف اضافه «به» و «از» به صورت دو پسوند و دو حالت دستوری به اسامی متصل می‌شود، مثلا:

Eve (به خانه)

Evde (در خانه)

Evden (از خانه)

در ادامه با چند حرف اضافه زبان ترکی آشنا می‌شویم. جایگاه این حرفو اضافه بعد از اسم است:

içinde, içerisinde داخل، درون
üzere, nezdinde, içerisinde در، داخل، نزد
üstünde روی
Yan کنار
Yanında کنار، پهلوی، نزدیک
Alt زیر
Arası بین
Kalem masanın üzerinde (مداد روی میز است)

Kedi kutunun içinde (گربه داخل جعبه است)

 

[Su Señor]

اصلی‌ترین ویژگی زبان ترکی چسبانشی بودن آن است؛ به این معنی که بسیاری از حالت‌ها با وسیله پسوندها بیان می‌شوند. زبان ترکی از این لحاظ با زبان فارسی متفاوت است. به همین خاطر فارسی‌زبان‌ها باید توجه و تمرکز بیشتری روی پسوندها داشته باشند. بسیاری از حروف اضافه مانند از، در، به، برای و … که در فارسی قبل از اسامی می‌آید در زبان ترکی به صورت پسوند به انتهای واژه‌ها می‌چسبند، مثلا عبارت «در خانه» به ترکی می‌شود «خانه در». حالت‌های ملکی، مقایسه‎ای، ساختن اسم از فعل، ساختن صفت از فعل و… همگی با پسوند انجام می‌شوند.

 

[Su Señor]

پسوند جمع
وقتی پسوندهای ler- یا lar- به حرف آخر اسامی مفرد بچسبند، اسامی جمع می‌شوند. اگر حرف آخر اسامی حروف صدادار سخت (a, ı, o, u) باشند، پسوند جمع lar- و اگر حروف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشند پسوند ler- به اسامی اضافه می‌شود، مثلا:

Arabalar (ماشین‌ها)

Defterler (دفترها)

این موضوع استثناهایی نیز دارد که بیشتر مربوط به واژه‌هایی است که از زبان‌های دیگر وارد زبان ترکی شده اند.

 

[Su Señor]

پسوند پرسشی
این پسوند بر اساس اصل تطابق آوایی، چهار صورت متفاوت دارد: mi/mı/mu/mü

اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به mı، اگر e,i باشد به mi ، اگر o,u باشد به muو اگر ö,ü باشد به mü تبدیل می‌شود.

?Ali doktor mu (علی دکتر است؟)

?Gözlük mü (عینک هستند؟)