آموزش زبان ترکی استانبولی

[Su Señor]

زمان گذشته ساده در زبان ترکی استانبولیکاربردی مشابه زمان گذشته در فارسی را دارد و زمانی به کار می‌رود که بخواهیم از اتفاقی که در گذشته افتاده و ما از وقوع آن اطمینان داریم صحبت کنیم. برای وقایعی که از واقع شدن‌شان اطمینان نداریم و تنها می‌خواهیم نقل قول کنیم از زمان گذشته نقلی استفاده می‌کنیم (به درس مربوط مراجعه کنید.)

پسوندهای dı/di/du/dü با پیوستن به بن فعل، زمان گذشته را می‌سازند. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz.

چهار حالت مثبت، منفی، سوالی مثبت و سوالی منفی، هر کدام پسوند خاص خود را دارند.

 

[Su Señor]

حالت مثبت
برای ساختن حالت مثبت گذشته ساده، به دو حرف خاص در بن فعل توجه می‌کنیم. ابتدا به آخرین حرف صدادارش نگاه می‌کنیم و بعد از آن به آخرین حرف آن. بر اساس اصل تطابق آوایی، با نگاه کردن به آخرین حرف صدادار بن یکی از پسوندهای dı/di/du/dü را انتخاب می‌کنیم. حالا اگر آخرین حرف بن فعل، یکی از حروف ç/f/h/k/s/ş/t/p بود، حرف d در پسوند به t تبدیل می‌شود (tı/ti/tu/tü). بعد از پسوند هم شناسه را می‌آوریم. مثال:

Ben yazdım (من نوشتم)

Ben
-düm
-dum
-dim
-dım

Sen
-dün
-dun
-din
-dın

O
-dü
-du
-di
-dı

Biz
-dük
-duk
-dik
-dık

Siz
-dünüz
-dunuz
-diniz
-dınız

Onlar
-düler
-dular
-diler
-dılar

 

[Su Señor]

حالت منفی
پسوند منفی‌ساز زمان گذشته ma/me است. بر اساس اصل تطابق آوایی، یکی از این پسوندها به انتهای بن فعل متصل می‌شود. بعد از آن، یکی از پسوندهای dı/di را به فعل اضافه می‌کنیم. در واقع می‌توان گفت به بن افعال یکی از دو پسوندهای madı/medi متصل می‌شود. در آخر هم شناسه اضافه می‌شود. مثال:

Ben yazmadım (من ننوشتم)

Ben
-medim برایe/i/ü/ö
-madım برایa/ı/o/u

Sen
-medin
-madın

O
-medi
-madı

Biz
-medik
-madık

Siz
-mediniz
-madınız

Onlar
-mediler
-madılar

 

[Su Señor]

سوالی مثبت
برای سوالی کردن فعل مثبت در زمان گذشته، کافی است یکی از پسوندهای mı/mi/mu/mü را بعد از فعل گذشته بیاوریم. این پسوندها به فعل نمی‌چسبند و با فاصله در ادامه آن می‌آیند. Onlar استثنا است و تنها یکی از پسوندها mı/mi بعد از آن اضافه می‌شود. مثال:

?Ben yazdım mı (آیا نوشتم؟)

Ben
-düm mü برای ö/ü
-dum mu برای o/u
-dim mi برای e/i
-dım mı برای a/ı

Sen
-dün mü
-dun mu
-din mi
-dın mı

O
-dü mü
-du mu
-di mi
-dı mı

Biz
-dük mü
-duk mu
-dik mi
-dık mı

Siz
-dünüz mü
-dunuz mu
-diniz mi
-dınız mı

Onlar
-düler mi
-dular mı
-diler mi
-dılar mı

 

[Su Señor]

سوالی منفی
برای سوال منفی ساختن تنها کافی است که یکی از پسوندهای mı/mi را بعد از فعل با فاصله قرار دهیم. مثال:

?Ben yazmadım mı (آیا ننوشتم؟)

Ben
-medim mi برای e/i/ö/ü
-madım mı برای a/ı/o/u

Sen
-medin mi
-madın mı

O
-medi mi
-madı mı

Biz
-medik mi
-madık mı

Siz
-mediniz mi
-madınız mı

Onlar
-mediler mi
-madılar mı

 

[Su Señor]

گذشته کامل یا ماضی بعید در زبان ترکی استانبولی برای بیان اعمالی در گذشته است که پیش از یک فعل گذشته انجام گرفته است، مثلا رفته بود، گفته بودم.

 

[Su Señor]

حالت مثبت
در زبان ترکی، برای ساختن این زمان، باید ابتدا به بن فعل پسوندهای -miş/-mış/-muş/-müş را اضافه کنیم (مشابه زمان حال کامل). بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz. بعد از آن باید پسوندهای -ti/-tı/-tu/-tü را به آن بچسبانید. در آخر هم شناسه صرفی می‌آید.

در جدول زیر به صرف فعل آمدن (gelmek) توجه کنید:

آمده بودیم gelmiştik
آمده بودم gelmiştim
آمده بودید gelmiştiniz
آمده بودی gelmiştin
آمده بودند gelmiştiler
آمده بود gelmişti

 

[Su Señor]

حالت منفی
برای منفی کردن زمان گذشته کامل از ساختار زیر پیروی کنید:

بن فعل + -memiş/-mamış + -ti/-tı + شناسه

در جدول زیر صرف فعل رفتن در حالت منفی گذشته کامل آمده است:

نرفته بودیم gitmemiştik
نرفته بودم gitmemiştim
نرفته بودید gitmemiştiniz
نرفته بودی gitmemiştin
نرفته بودند gitmemiştiler
نرفته بود gitmemişti

 

[Su Señor]

سوالی کردن مثبت
برای سوالی مثبت و منفی، کافی است بعد از فعل مثبت و منفی پسوند پرسشی muy را به علاوه پسوند گذشته و شناسه بیاورید، مثلا:

?okumuş muydum (خوانده بودم؟)

?dememiş miydin (نگفته بودی؟)

 

[Su Señor]

زمان گذشته استمراری در زبان ترکی استانبولی برای بیان اعمالی است که در گذشته برای مدتی به طول انجامیده است، مثلا نگاه می‌کرد، می‌کشید.

 

[Su Señor]

حالت مثبت
برای ساختن حالت مثبت این فعل باید بن فعل را بشناسیم. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz. پسوندهای مخصوص این زمان -i/-ı/-u/-ü هستند که بر اساس اصل تطابق آوایی و با توجه به آخرین حرف صدادار بن فعل یکی از این پسوندها به بن وصل می‌شود. بعد از آن پسوند استمرار yor و در آخر پسوند گذشته و شناسه به بن فعل می‌چسبند.

نکته: در سوم شخص جمع پسوند lar قبل از dı می آید. اگر آخرین حرف بن فعل، یکی از حروف ç/f/h/k/s/ş/t/p بود، حرف d در پسوند به t تبدیل می‌شود (tı/ti/tu/tü).

در جدول زیر می‌توانید صرف فعل رفتن (gitmek) در زمان گذشته استمراری را ببینید:

می‌رفتیم gidiyorduk
می‌رفتم gidiyordum
می‌رفتید gidiyordunuz
می‌رفتی gidiyordun
می‌رفتند gidiyorlardı
می‌رفت gidiyordu

 

[Su Señor]

حالت منفی
برای منفی کردن، کافی است پسوند منفی کننده mi/mı/mu/mü را قبل از پسوند استمراری yor بیاوریم.

نمی‌دانستیم bilmiyorduk
نمی‌دانستم bilmiyordum
نمی‌دانستید bilmiyordunuz
نمی‌دانستی bilmiyordun
نمی‌دانستند bilmiyorlardı
نمی‌دانست bilmiyordu

 

[Su Señor]

حالت سوالی
برای سوالی مثبت و منفی، کافی است بعد از فعل مثبت و منفی پسوند پرسشی muy را به علاوه پسوند گذشته و شناسه بیاورید، مثلا:

?anlamıyor muydum (نمی‌فهمیدم؟)

?istiyor muydum (می‌خواستم؟)

 

[Su Señor]

زمان آینده در زبان ترکی استانبولی با پسوندهای acak/ecek درست می‌شود. این پسوند به همراه شناسه (پسوند شخصی) به بن فعل می‌چسبند. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz.

چهار حالت مثبت، منفی، سوالی مثبت و سوالی منفی، هر کدام پسوند خاص خود را دارند.

 

[Su Señor]

حالت مثبت
بر اساس آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندهای acak یا ecek را به بن فعل اضافه می‌کنیم. بعد از آن هم شناسه را به فعل متصل می‌کنیم. اگر بن فعل به حرف صدادار مختوم می‌شد، قبل از پسوند و بن یک y میانجی اضافه می‌کنیم. بر اساس اصل تظابق حروف بی‌صدا، برای اول شخص مفرد و اول شخص جمع، حرف k پسوند به ğ تبدیل می‌شود. مثال:

Sen yazacaksın (تو خواهی نوشت)

Ben
-[y]eceğim برای e/i/ö/ü
-[y]acağım برای a/ı/o/u

Sen
-[y]eceksin
-[y]acaksın

O
-[y]ecek
-[y]acak

Biz
-[y]eceğiz
-[y]acağız

Siz
-[y]eceksiniz
-[y]acaksınız

Onlar
-[y]ecekler
-[y]acaklar

 

[Su Señor]

حالت منفی
برای ساخت حالت منفی در آینده، بر اساس آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندهای me یا ma را به بن فعل اضافه می‌کنیم. بعد از آن acak/ecek را به فعل متصل می‌کنیم. برای اینکه دو حرف صدادار کنار هم قرار نگیرند، قبل از پسوند و بن یک y میانجی اضافه می‌کنیم. برعکس حالت مثبت، در حالت منفی y میانجی همیشه استفاده می‌شود. آخر سر هم شناسه را اضافه می‌کنیم. مثال:

Sen yazmayacaksın (تو نخواهی نوشت)

Ben
-meyeceğim
-mayacağım

Sen
-meyeceksin
-mayacaksın

O
-meyecek
-mayacak

Biz
-meyeceğiz
-mayacağız

Siz
-meyeceksiniz
-mayacaksınız

Onlar
-meyecekler
-mayacaklar

 

[Su Señor]

سوالی مثبت
برای ساختن سوال مثبت، بعد از پسوند آینده acak/ecek فعل را به دو نیم تقسیم می‌کنیم و mı/mi و شناسه را به آن اضافه می‌کنیم. Onlar از این قانون پیروی نمی‌کند و تنها به انتهای فعل mı/mi اضافه می‌شود. برای اول شخص مفرد و اول شخص جمع، برای جلوگیری از پشت سر هم آمدن دو حرف صدادار، حرف میانجی y را بین پسوند و فعل می‌آوریم. مثال:

?Sen yazacak mısın (آیا خواهی نوشت؟)

Ben
-[y]ecek miyim
-[y]acak mıyım

Sen
-[y]ecek misin
-[y]acak mısın

O
-[y]ecek mi
-[y]acak mı

Biz
-[y]ecek miyiz
-[y]acak mıyız

Siz
-[y]ecek misiniz
-[y]acak mısınız

Onlar
-[y]ecekler mi
-[y]acaklar mı

 

[Su Señor]

سوالی منفی
سوال منفی ساختن در زمان آینده مشابه سوال مثبت ساختن در این زمان است. فعل بعد از پسوند mayacak/meyecek به دو نیم تقسیم می‌شود، بعد از آن mı/mi به همراه شناسه در ادامه فعل می‌آیند. Onlar استثنا است و تنها با اضافه کردن mı/mi به انتهای فعل ساخته می‌شود. مثال:

Sen yazmayacak mısın (تو نخواهی نوشت)

Ben
-meyecek miyim
-mayacak mıyım

Sen
-meyecek misin
-mayacak mısın

O
-meyecek mi
-mayacak mı

Biz
-meyecek miyiz
-mayacak mıyız

Siz
-meyecek misiniz
-mayacak mısınız

Onlar
-meyecekler mi
-mayacaklar mı

 

[Su Señor]

زمان آینده فعل بودن
فعل بودن در زمان آینده olmak است که صرف می‌شود:

حالت مثبت
خواهیم بود olacağız
خواهم بود olacağım
خواهید بود olacaksınız
خواهی بود olacaksın
خواهند بود olacaklar
خواهد بود olacak
حالت منفی
نخواهیم بود olmayacağız
نخواهم بود olmayacağım
نخواهید بود olmayacaksınız
نخواهی بود olmayacaksın
نخواهند بود olmayacaklar
نخواهد بود olmayacak

 

[Su Señor]

سوالی مثبت
خواهیم بود؟
olacak mıyız?

خواهم بود؟
olacak mıyım?

خواهید بود؟
olacak mısınız?

خواهی بود؟
olacak mısın?

خواهند بود؟
olacaklar mı?

خواهد بود؟
olacak mı?

سوالی منفی
نخواهیم بود؟
olmayacak mıyız?

نخواهم بود؟
olmayacak mıyım?

نخواهید بود؟
olmayacak mısınız?

نخواهی بود؟
olmayacak mısın?

نخواهند بود؟
olmayacaklar mı?

نخواهد بود؟
olmayacak mı?