پاسخ : آموزش منظم عکاسی
خوب می ریم سراغ جلسه دوم
********** استفاده از این مطالب با ذکر نام سایت سمپادیا (Sampadia.ir) و نام نویسنده (امیرحسین پریسای) بلامانع است. ************
در جلسه دوم بحث لنزها رو بیشتر باز می کنیم و معنی فاصله کانونی رو بیان می کنیم.
همونطور که گفتیم لنز قسمتی است که از آن نور عبور کرده و توسط آن تصویر به شکل مناسب بر روی سنسور یا فیلم تشکیل می شود. لنز مجموعه ای از عدسی هاست. کیفیت ساخت این عدسی ها، تاثیر بسزای در کیفیت عکسها دارند. در برخی موارد به اغراق گفته می شود که عکس را لنز می گیرد، نه بدنه. با این توصیف می توانیم درک کنیم که چرا گرانترین دوربین های غیر مدیوم فرمت چیزی در حدود 7 هزار دلار قیمت دارند، اما گرانترین لنزهایی که می توان برای آنها تهیه کرد، شاید کمی بیش از 100 هزار دلار قیمت داشته باشند! (اگر عددی بیش از اینها پیدا کردید به من اطلاع دهید!)
در بحث در مورد کیفیت اپتیک هر لنز (یعنی غیر از تکنولوژی ساخت عدسی های آن لنز، کیفیت ساخت آن، تکنولوژی های به کار رفته در آن، اینکه بر روی چه بدنه ای سوار می شود (ماونت (mount))، کارخانه سازنده، قطر دهانه برای سوار شدن فـیلتر و ...) می توان هر لنز را با 2 عدد شناسایی کرد : فاصله کانونی آن و بازترین روزنه آن. ابتدا به بررسی فاصله کانونی می پردازیم. لنز زیر را ببینید :
لنز ساخت کارخانه Vivitar، ماونت FD (مخصوص SLR های فیلمی)، فاصله کانونی 24 میلیمتر فیکس (لنز زوم محسوب نمی شود، پرایم است، یعنی فقط یک فاصله کانونی دارد) بازترین روزنه دیافراگم f 1:2، بسته ترین روزنه دیافراگم : f 1:16، دارای 6 تیغه دیافراگم، دارای دهانه فـیلتر 55 میلیمتری، ساخت ژاپن، قطر عریض ترین ناحیه : 66 میلیمتر، طول : 42.5 میلیمتر، وزن : 330 گرم
این همه عدد و رفم در مورد یک لنز قدیمی! خواهیم فهمید که هر یک این اعداد چه چیز را نشان می دهند.
فاصله کانونی لنز مربوط به زاویه دید لنز است. عدد فاصله کانونی هرچه بیشتر باشد، زاویه دید کمتر است، در نتیجه بزرگنمایی بیشتر است. و اگر فاصله کانونی کمتر باشد، زاویه دید لتز بازتر است و در نتیجه بزرگنمایی کمتر است.
Focal length : 18mm
Focal Length : 30mm
Focal Length : 55mm
می توانیم با دانستن فاصله کانونی لنز و سایز سنسور، به طور تقریبی زاویه دید آن را حساب کنیم. عکس زیر هم مفهوم فاصله کانونی را بهتر توضیح می دهد و هم معنی زاویه دید را.
با توجه به شکل بالا مشخص است که هرچه فاصله کانونی بیشتر باشد، بخش کوچکتری از منظره روبروی لنز در دید سنسور قرار می گیرد، لذا بزرگنمایی بیشتری داریم. اما چیزی که مشخص است این است که پارامتر دیگری نیز در میدان دید دخیل است : سایز سنسور. دوربینهای دیجیتال فول فریم (همانطور که در جلسه پیش گفتیم، دوربینهایی که ابعاد سنسورشان به اندازه فیلم 35 میلیمتری بود (36×24 میلیمتر)) دارای سنسورهای بزرگی هستند. به دلیل اینکه سالها از فیلمهای 35 میلیمتری استفاده می شد، غالبا این سایز را سایز مبنا در نظر می گیرند. هرچه سایز سنسور کوچکتر شود،
بازای یک فاصله کانونی مشخص زاویه دید کمتری به نسبت سایز فول فریم خواهیم داشت. برای مثال سنسورهای سایز APS-C در دوربینهای کنن، سایز 22.2x14.8 میلیمتر دارند. یعنی نسبت ابعادشان به سایز فول فریم 1.6 برابر کوچکتر است، یا به اصطلاح دارای کراپ فکتور (Crop Factor) مساوی 1.6 است. این یعنی اگر یک لنز 50 میلیمتری را بر روی یک دوربین با سایز سنسور فول فریم ببندیم، همان کادری را ایجاد می کند که یک لنز با فاصله کانونی 31.25=50/1.6 میلیمتری بر روی بدنه دوربینی با سنسور APS-C ببندیم. و به همین نسبت نیز برای سنسورهای با سایزهای دیگر. (البته فرق هایی هم می کند! به نظر شما چه فرقی؟ (راهنمایی : روی کاغذ شکل را بکشید و بینید اگر سوژه شما بخواهد در سنسور بزرگتری جا بشود، غیر از فاصله کانونی مورد نیاز کمتر، چه فرقی مشاهده می شود؟)) پس مرور می کنیم : سنسور های کوچکتر از فول فریم، فاصلآ کانونی را به نسبت فول فریم افزایش می دهند. سنسور های بزرگتر، در فاصلۀ کانونی یکسان، دید بازتری دارند.
لنز زوم به لنزی گفته می شود که فاصله کانونی اش بتواند تغییر کند. مثلا لنز 70-200 مبلیمتر لنزی است که فاصله کانونی اش بین 70 میلیمتر تا 200 میلیمتر می تواند تغییر کند. (دقت کنید که استفاده از واژه زوم برای بزرگنمایی یک غلط مصطلح است. زوم به معنی تغییر فاصله کانونی است. دوربینی که 40x زوم دارد، یعنی ماکزیمم فاصله کانونی اش 40 برابر مینمم آن است! (بیابید پرتقال فروش را!) این به هیچ وجه به معنی 40 برابر بزرگنمایی نیست! بسته به فاصله شما تا سوژه، بزرگنمایی فرق می کند. یک بار دوستی دوربین SLR در دست ما دید، حس کرد چون لنزش بزرگ است یعنی خییییلی می تواند بزرگنمایی داشته باشد! پرسید این دوربین الان چند ایکس زوم دارد؟ ما ماندیم و یک دوراهی وحشتناک که چه بگوییم! بحث را باز کنیم یا نه! (در آن لحظه لنز من یک لنز 18-55 بود. یعنی 55/18=3x زوم داشت. (امیدوارم توضیحاتم را فهمیده باشید!))) همچنین لنز تله فوتو (Telephoto lens) به لنزی می گویند که ماکزیمم فاصله کانونی اش از طول خود لنز بیشتر باشد. اگر یک لنز غیر تله فوتو با فاصله کانونی 500 داشته باشیم، طول آن حداقل 500 میلیمتر یا نیم متر است. در صورتی که لنزهای تله فوتو ابعاد کوچکتری دارند.
به غیر از میدان دید، فاصله کانونی بر روی عمق میدان نیز تاثیر می گذارد (ِDepth Of Field) (عمق میدان یعنی اینکه چه مقدار فاصله در فوکوس باشد. عمق میدان زیاد بعنی اگز از سوژه ای عکس می گیریم، پس زمینه تار نباشد. اما عمق میدان کم باعث جدا شدن سوژه از پس زمینه می شود، چون فقط خود سوژه در فوکوس است و پس زمینه در فوکوس نیست و تار افتادن آن باعث می شود که توجه بیننده به سوژه بیشتر جلب شود.) تاکید می کنم که فاصله کانونی
فقط یکی از عوامل موثر در عمق میدان است. عوامل دیگر را به موقع بررسی خواهیم کرد.
برای مثال محو شدن پس زمینه رو در عکسهای زیر با هم مقایسه کنید. (هر دو از فاصله یکسان گرفته شده اند.) می بینید که در فاصله کانونی بلندتر پس زمینه بیشتر محو شده.
Focal Length = 18mm
Focal Length = 55mm
یک نکته! دوربین های کامپکت چون سایز سنسورشان کوچک است، برای داشتن میدان دید معقول، باید فاصله کانونی لنزشان کم باشد. برای مثال دوربین Canon PowerShot A3400 IS دارای لنز معادل 35 میلیمتری 28-140 است (یعنی زوم 5x) با توجه به ابعاد سنسور آن ( 6.17x 4.55 mm) یعنی کراپ فکتور آن برابر 36/6.17=5.83 است. یعنی لنز موزد استفاده در این دوربین واقعا یک لنز 4.8-24 است. چنین فاصله کانونی کمی یعنی تجربه عمق میدان خیلی کم در دوربینهای کامپکت عملا امکان پذیر نیست.
امیدوارم خسته نشده باشید و اگر سوالی دارید بپرسید. اگر جایی هم به نظرتون اشکالی هست بگید تا من هم به دانشم اضافه بشه، و اصلاح کنیم بحثمون رو.